Η Δανιηλίδα μια άγνωστη Ελληνίδα ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Μετά την εποχή της μητριαρχίας όπου κυβερνούσαν οι γυναίκες, σε όλους τους κατοπινούς  αιώνες οι γραπτοί και άγραφοι νόμοι κρατούσαν τη γυναίκα σε κατώτερη θέση από τον άνδρα, στην κοινωνία, την οικογένεια, στην δημόσια ζωή, παντού.

  Φυσικά δεν ήταν όλες οι εποχές ίδιες στο σημείο αυτό, και μπορούμε να πούμε πως η πρόοδος της ανθρωπότητος σημαδεύεται εκτός των άλλων και από την ολοέν αυξανόμενη δυνατότητα που αναγκάζονται να δώσουν οι μισοί άνθρωποι (οι άνδρες) στους άλλους μισούς (οι γυναίκες) να βγούν από το τέλμα των αιώνων, να ξεδιπλώσουν τις φυσικές τους ικανότητες και ιδιότητες, και γενικά να αναπτυχθούν και να συνεισφέρουν εις το γενικό καλό. Στο σημείο αυτό δεν μπορεί να υπάρξει αντίθετη γνώμη. Κάθε αντίρρηση οφείλεται είτε σε πλάνη, είτε σε κακοπιστία, είτε τέλος σε παρεξήγηση που γεννάει η κακή και αντίθετη στην γυναικεία φύση χρήση των δικαιωμάτων που κερδίζει η γυναίκα.

  Στα αρχαία χρόνια είναι ελάχιστες οι γυναίκες που διακρίθηκαν ή έπαιξαν ένα ρόλο γενικώτερο, όπως π.Χ., η Ασπασία και η Σαπφώ. Αντίθετα στους καιρούς του Βυζαντίου βλέπουμε πολλές γυναίκες που παίζουν σπουδαίο ρόλο στην πολιτική ζωή είτε φανερό είτε αφανή. Αυτό είναι ένα γενικό αποτέλεσμα της ανόδου της γυναίκας και ταυτόχρονα βοήθησε και στην παραπέρα βελτίωση της θέσης της. Δεν μπορούμε εδώ να μην αναφέρουμε την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, που στην πιο κρίσιμη στιγμή της επανάστασης (Στάση του Νίκα) φανέρωσε πως είχε μια ψυχή πολύ δυνατότερη και από τον Ιουστινιανό και από όλους σχεδόν τους άντρες που είχαν μείνει πιστοί στον αυτοκράτορα. Όταν όλοι αυτοί συμβούλευαν σαν μόνη λύση την φυγή από την Κωνσταντινούπολη, η Θεοδώρα συγκράτησε τον Ιουστινιανό με την περίφημη φράση «Το καλύτερο σάβανο είναι η πορφύρα». Με το θάρρος της κατάφερε τον αυτοκράτορα να μείνει και να νικήσει.

  Εμάς εν τούτοις μας ενδιαφέρει μια άλλη γυναίκα προσωπικότητα της Βυζαντινής εποχής, η Δανιηλίδα από την Πάτρα. Η Πάτρα στον 9ο αιώνα ήταν χάρις στην βιοτεχνία της μια από τις μεγαλύτερες και πλουσιώτερες πόλεις της Ελλάδος. Η Δανιηλίδα ήταν χήρα κι’ είχε κληρονομήσει από τον άντρα της τεράστια περιουσία, αμύθητη πλούτη και επί πλέον διατήρησε την ομορφιά της μέχρι της μεστής ηλικίας της. Αυτή είναι η πλούσια και όμορφη αρχόντισσα της Πάτρας έπαιξε σημαντικώτατο ρόλο στην άνοδο του Βασιλείου του Μακεδόνα στο θρόνο του Βυζαντίου. Γύρω από το ζήτημα αυτό μας έχει αφήσει λεπτομερέστατη διήγηση ο εγγονός του Βασιλείου, ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος.

  Ακολουθεί μια σύντομη περίληψη :

 Ο Βασίλειος ο Α’ προερχότανε από μια αγροτικής οικογένεια αρμενικής καταγωγής, που είχε εγκατασταθεί στην Αδριανούπολη. Είχε μπει στην υπηρεσία του Βυζαντινού άρχοντα Θεοφίλου και του εφρόντιζε τα άλογα του. Όταν ο Θεόφιλος πήγε με αποστολή στην Πάτρα το 850, πήρε φυσικά μαζί του τον αρχιιπποκόμο του. Ο Βασίλειος που είχε ωραίο ανάστημα, ήταν κομψά ντυμένος και ήταν τέλειος ιππεύς, εγοήτευσε τους Πατρινούς και την Δανιηλίδα.  

  Η διήγησις λέει πως η Δανιηλίδα πρόσεξε ιδιαίτερα τον Αρμένη αρχιιπποκόμο όταν έμαθε την προφητεία ενός καλόγερου, ότι ο Βασίλειος είχε πάρει από τον Χριστό το χάρισμα να γίνει αυτοκράτωρ.

  Πιθανόν αυτό να είναι επινόηση του εγγονού του για να δώσει θείο κύρος στην δυναστεία του. Πάντως το γεγονός είναι ότι η Δανιηλίδα σχετίστηκε με το Βασίλειο, τον φιλοξένησε στο αρχοντικό της τους δυο μήνες που έμεινε ο Θεόφιλος στην Πάτρα, και αρκετούς μήνες ακόμη την αναχώρηση του Θεοφίλου διότι, λέει, αρρώστησε και δεν μπορούσε να ακολουθήσει τον αφέντη του. Όταν έφυγε την άνοιξη του 851, η Δανιηλίδα που στο μεταξύ είχε αντιληφθεί τις πολιτικές του ικανότητες, και του είχε κέντησε καλά τις φιλοδοξίες του, του έδωσε πολύ χρυσάφι, 30 δούλους και άλλα πολλά πλούτη. Έτσι ο φτωχός  Αρμένης με τα χρήματα αυτά έγινε μεγάλος γαιοκτήμων στην Μακεδονία (γι’ αυτό και «Μακεδών»), εμπήκε στους ανώτερους κύκλους του παλατιού και με τους συνηθισμένους πλάγιους τρόπους έγινε ευνοούμενος του Μιχαήλ του Γ’, κατόπιν συμβασιλεύς και τελικά μόνος βασιλεύς και αυτοκράτωρ. 

  Ας δούμε όμως με λίγα λόγια, μέσα σε ποιες συνθήκες έγιναν όλα αυτά.

  Είναι αλήθεια πως ο αγώνας μεταξύ Εικονομάχων και Εικονολατρών είχε τελειώσει επίσημα. Ωστόσο περισσότερο από 100 χρόνια είχε αναστατώσει την αυτοκρατορία. Τα μοναστήρια δεν είχαν πάρει ακόμη πίσω τα κτήματά τους που είχαν δημευθεί. Η εικονομαχική νομοθεσία δεν είχε ακόμη καταδικασθεί επίσημα. Μέσα σ’ αυτήν οι Ίσαυροι είχαν καταργήσει την ανισότητα που υπήρχε ανάμεσα στους  ευγενείς και τον κοινό λαό μπροστά στο νόμο, είχαν απαγορεύσει την παλλακεία, περιόριζαν τις περιπτώσεις διαζυγίου, εξασφάλιζαν κάπως την αγροτική ιδιοκτησία κ.λ.π.

  Δεν ήσαν μόνο τα εικονομαχικά. Το Βυζαντινό κράτος είχε κλονιστεί πολύ πρόσφατα από δυο σοβαρά κινήματα, την στάση του Θωμά του Σλαύου και το κίνημα των Παυλικιανών. Στην πρώτη πήραν μέρος αγρότες, φτωχόκοσμος των πόλεων, στρατιώτες και δούλοι, γενικά όλοι οι δυσαρεστημένοι εναντίον της εξουσίας. Η στάση αυτή εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο που κράτησε από το 821 έως το 824. Έναν ολόκληρο χρόνο, το 822, οι επαναστάτες πολιορκούσανε την Κωνσταντινούπολη. Τελικά με την βοήθεια των Βουλγάρων, η Βυζαντινή εξουσία μπόρεσε να πνίξει την επανάσταση στο αίμα.

  Η αίρεση των Παυλικιανών είχε διαδοθεί κυρίως στη Μικρά Ασία. Εδίδασκε την επάνοδο στην απλότητα και την ισότητα που υπήρχε στην Εκκλησία στα πρώτα της χρόνια. Δεν παραδεχότανε το ιερατείο, ούτε τις εικόνες. Οι συγγραφείς της εποχής εκείνης γράφουν ότι οι Παυλικιανοί διακρίνονταν για την εργατικότητά τους και την παλληκαριά στον πόλεμο, και ότι εφάρμοζαν την ισότητα στην καθημερινή ζωή τους .  

  Κατά τα μέσα του 9ου αιώνα  και αφού τακτοποίησε το ζήτημα της εικονολατρείας, η Βυζαντινή εξουσία είχε αρχίσει τον διωγμό των Παυλικιανών, με διάφορες πιέσεις, σκληρότητες και δημεύσεις. Οι Παυλικιανοί τελικά είχαν πάρει τα όπλα, αντιστάθηκαν σκληρά και μαχόμενοι είχαν περάσει τα σύνορα και είχαν ζητήσει άσυλο από τον Άραβα πρίγκηπα της γειτονικής χώρας.

  Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της καταστάσεως που έπρεπε να αντιμετωπίσει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου εκείνη την εποχή. Ας προσθέσουμε ακόμη ότι επί 150 χρόνια βασίλευαν στο Βυζάντιο οι Μικρασιάτες (Ίσαυροι κ.λ.π.) και ότι ενώ το μεγαλύτερο μέρος  της Μικράς Ασίας υποστήριζε τους Εικονομάχους Ισαύρους, οι Ευρωπαϊκές επαρχίες της αυτοκρατορίας πήραν το μέρος των Εικονολατρών.

  Ύστερα απ’ όλα αυτά και έχοντας υπ’ όψιν την κατοπινή εξέλιξη της καταστάσεως είναι φανερό ότι η Δανιηλίδα πέτυχε στην εκλογή του ανθρώπου που υποστήριξε. Πραγματικά ο Βασίλειος συνέτριψε τα  υπολείμματα των Παυλικιανών και αποκεφάλισε τον αρχηγό τους, κατήργησε την νομοθεσία των Ισαύρων, ενίσχυσε το  διοικητικό μηχανισμό του Βυζαντινού κράτους και γενικά ολοκλήρωσε την νίκη της Βυζαντινής εξουσίας εναντίον των αντιπάλων της. 

[Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1957, «Η Δανιηλίδα και η δυναστεία των Μακεδόνων», Αλεξάνδρα Ν. Τριάντη, σελίδα 236-237]

http://pirforosellin.blogspot.gr/  -  Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.347