Η σφαγή των 35.000 Πρασίνων από τον Ιουστινιανό την 18η Ιανουαρίου του 532μ.Χ. - ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΡΜΕΙΔΗ

  Ο πληθυσμός της Κωνσταντινουπόλεως ήτο το 532 μ.Χ. αρκετά μεγάλος, αλλά οι αντινομίες στη ζωή ολοκλήρου της Αυτοκρατορίας αντανακλούσαν την αγωνιώδη προσπάθεια που έκανε μια κοινωνία να φαίνεται τρομερή και επιβλητική. Λίγο πριν πεθάνει, «Μια εξουσία που την εγκαταλείπουν όλοι συνήθως καταρρέει, καθώς η δύναμή της λιγοστεύει μέρα με τη μέρα», ομολογεί ο συγκλητικός Ωριγένης που πήρε μέρος, όπως φαίνεται, στην εξέγερση, χωρίς να είναι γνωστή και η τελική του τύχη».

  Ο Ωριγένης εξέφραζε παραστατικά την αγωνία της τάξεως του, της αρχαίας προελεύσεως της συγκλητικής αριστοκρατίας που, τότε, αγωνίζετο να κρατηθεί στη ζωή και στο αρχαίο μεγαλείο της.
  Η σύγκλητος της Κωνσταντινουπόλεως τον 6ο αιώνα είχε δύο όψεις : πολιτικά η δύναμη της εμειώνετο συνεχώς. Η σύγκλητος ως αντιπροσωπευτικό μέρος της άρχουσας τάξεως, έβλεπε το γόητρο και την επιρροή της να μεγαλώνει κάθε μέρα. Η συγκλητική αριστοκρατία αφομοίωνε στους κόλπους της όσα υπολείμματα από την επαρχιακή αριστοκρατία των ερειπωμένων πόλεων της Αυτοκρατορίας που είχαν επιζήσει.

  Οι λαϊκές εξεγέρσεις πάλι είχαν επίκεντρο την πρωτεύουσα, επειδή στις συνθήκες της αποσυντιθέμενης αρχαιότητος ούτε οι επαρχιακές πόλεις παρουσίαζαν πλούσια κοινωνική ζωή με τη βαθιά παρακμή τους ούτε στην ύπαιθρο οι αγρότες είχαν αποκτήσει ακόμη συνείδηση της νέας, μεσαιωνικής τους τύχης. Με την άνοδο στο θρόνο ο Ιουστινιανός στο θρόνο το 527μ.Χ., εκδίδει ένα αυστηρότατο διάταγμα για όλη την Αυτοκρατορία όπου απαγορεύει την «αταξίαν» και τις λαϊκές ταραχές, από οποιοδήποτε χρώμα του Ιπποδρόμου και αν προέρχοντο. Μέχρι τότε, ίσχυε η αρχή ότι κάθε φορά υπαίτιοι για τις εξεγέρσεις ήσαν οι οπαδοί κάποιου από τα μέρη του Ιπποδρόμου, γνωστά από τα χρώματα τους στις αρματοδρομίες. Είναι βέβαιο ότι η ονομασία «δήμος Πρασίνων», «δήμος Βενέτων» έχει σημασία ευρύτερη της ονομασίας, όπου μερίδα τους εσυνδέετο με ορισμένες κοινωνικές και πολιτικές λειτουργίες που επιτελούσαν οι δήμοι σε όσες πόλεις επιβίωναν ακόμα.
  Τα μέλη της συγκλήτου όπου εκπροσωπούσαν την αριστοκρατίας μπορούσαν θαυμάσια να είναι οπαδοί ενός από τους δήμους που ανταγωνίζοντο μεταξύ τους. Μερικοί αυτοκράτορες είναι γνωστοί για τις προτιμήσεις τους, την είχαν εκδηλώσει δημόσια. Ο Ιουστινιανός, πασίγνωστος για την υποστήριξη του προς το δήμο των Βενέτων εκδηλωμένος φανατικότατος ορθόδοξος, σε αντίθεση με τους Πράσινους που έρεπαν προς μονοφυσιτικές αποκλίσεις, απέφευγε με διάταγμα του 527 να δηλώνει τις προτιμήσεις του, τοποθετώντας τους δήμους σε ίση μοίρα.
  Οι ταξικές αντιθέσεις ήσαν εξόφθαλμες στην πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας. «Ο κόσμος που έρχεται για ποικίλους λόγους στην Κωνσταντινούπολη δεν έχει συνήθως χρήματα για να στεγαστεί», όπως αναφέρει ο Προκόπιος στο έργο του «Κτίσματα» ..’, .., στο ... ενώ, αντίθετα, οι πλούσιοι χτίζουν αληθινά ανάκτορα, όχι από ανάγκη, «αλλ’ ες ύβριν και τρυφήν όρον ουκ έχουσαν».

  Ο Ιππόδρομος της Κωνσταντινουπόλεως έγινε θέατρο αναμετρήσεων μεταξύ των «λαϊκών» Πρασίνων και των Βένετων, φανατικών ορθοδόξων και «συντηρητικών», όπου ήτο το έναυσμα για τη Στάση του Νίκα που απείλησε να ανατρέψει, το 532, τον Ιουστινιανό.
  Κυριακή, 11 Ιανουαρίου, στον Ιππόδρομο, δια μέσου των λαϊκών Πράσινων, ο λαός επιχειρεί να επικοινωνήσει με τον αυτοκράτορα, για να εκφράσει την αγανάκτησή του από τις αδικίες των αξιωματούχων. Ύφος παρακλητικό και ειρωνικό: «Ξέρουμε ποιοι μας αδικούν αλλά αν τους κατονομάσουμε μπορεί να ανταμειφθούν περισσότερο». Ο αυτοκράτορας αρχικά προσποιείται άγνοια, στη συνέχεια αρνιέται τις αδικίες, και στο τέλος περνάει και σε απειλές: «Ει μη ησυχάζητε, αποκεφαλίζω υμάς».

Η συνοχή των Πράσινων με τους Βένετους δοκιμάζεται, καθώς οι Πράσινοι αποχωρούν.
  Την επομένη Δευτέρα ... Ιανουαρίου του 532 πώς «συμφιλιώθηκαν» οι μάζες παραμένει αδιευκρίνιστο. Οι πηγές δίνουν την εξήγηση ότι ο λαός απαιτούσε άμεση αντικατάσταση των έμπιστων αξιωματούχων του Ιουστινιανού. Πράγματι, ο έπαρχος των πραιτορίων Ιωάννης Καππαδόκης, ο Τριβωνιανός και ο έπαρχος της Κωνσταντινουπόλεως Ευδαίμων απολύθηκαν, αλλά όπως αναγκασμένος παραδέχεται ο Προκόπιος [Πολ. .., ..,..] ότι η κατάσταση δεν βελτιώθηκε καθόλου ούτε με την αντικατάσταση των αξιωματούχων, αντίθετα μάλιστα, ο λαός άρχιζε να συνειδητοποιεί τη δύναμη του.
  Οι συλλήψεις «πρωταιτίων» είχαν ήδη αρχίσει στο κέντρο της Κωνσταντινουπόλεως και ο Ιουστινιανός είχε ήδη δηλώσει ότι η ποινή θα ήτο θάνατος. Εξαιτίας της συγχύσεως, την ώρα της εκτελέσεως, δύο από τους «πρωταίτιους» έτυχε να πέσουν δύο φορές από την κρεμάλα χωρίς η φούρκα να τους αγγίξει, έτσι το πλήθος απήγαγε βιαίως τους δύο μελλοθάνατους στο Πέραν, μακριά από το κέντρο της πρωτευούσης.
  Η επιτυχία αυτή δίνει θάρρος στα πλήθη που συγκλίνουν προς το κέντρο καίγοντας και λεηλατώντας, όχι μόνο δημόσια κτίρια και εκκλησίες, όπως η παλαιά Αγία Σοφία και το μέγαρο της συγκλήτου, αλλά και πολυτελή μέγαρα πλουσίων, όπως μας πληροφορεί ο Θεοφάνης, στο ..... Μια εμφάνιση της φρουράς έχει σαν αποτέλεσμα να εξοργίσει περισσότερο τον λαό, ο οποίος πυρπόλησε τους στρατώνες της Κωνσταντινουπόλεως [«Πασχάλιο Χρονικό», στίχος ....], ο οποίος πλέον εμφανίζεται να ζητάει όπλα. Από την πλευρά του, ο Ιουστινιανός διατάζει την επιτήρηση ορισμένων συγκλητικών που θεωρούσε υπόπτους. Αυτοί όμως εξαφανίζονται και οι πυρκαγιές γενικεύονται καθώς νυκτώνει στην Κωνσταντινούπολη.
  Ξημερώνει Τρίτη ... Ιανουαρίου του 532 και έχει αρχίσει να φαίνεται ότι η κεντρική εξουσία έχεις αρχίσει να χάνει τον έλεγχο.

  Οι περισσότεροι ιστορικοί αναφέρουν την απόγνωση του Ιουστινιανού που θέλει να φύγει κρυφά με πλοίο εγκαταλείποντας τον αυτοκρατορικό θώκο αλλά η αυταπάρνηση της Θεοδώρας τον αποτρέπει με ένα εμπνευσμένο λογίδριο. Αλλά τώρα αρχίζει να φαίνεται και κάτι άλλο, ότι η εξέγερση χάνει την αυτονομία της, καθώς στις τάξεις της εμφανίζονται ορισμένοι συγκλητικοί. Ένας από αυτούς, ο Ωριγένης, ο οποίος συστήνει στα πλήθη περίσκεψη και αναμονή, αντί για τελική έφοδο στο Παλάτι, κάτι που επιδρά αρνητικά στον κόσμο. Η φρουρά του Παλατιού όπως αναφέρεται στο «Πασχάλιο Χρονικό» στην σελίδα .... αποτελείται από μόνο 3.000 άντρες.
  Έχει φθάσει πλέον Πέμπτη 15η Ιανουαρίου, και στους δρόμους της πρωτεύουσας πλησιάζουν στρατεύματα από τις γειτονικές περιοχές της Θράκης, κάτι που θα αποφασίσει και την έκβαση του αγώνος. Στο κόσμο έλεγε «περιμένετε κάντε υπομονή» ο συγκλητικός Ωριγένης. Όσο λοιπόν γενναία κι αν φέρθηκε η πρώην αυτοκράτειρα, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι και η βεβαιότητα ότι σύντομα φθάνουν ισχυρά στρατεύματα έπαιξε επίσης ρόλο στην τελική απόφαση του Ιουστινιανού να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη και να πνίξει την εξέγερση του λαού στο αίμα.
  Καθώς οι μέρες περνούν με λεηλασίες και πυρκαγιές, χωρίς όμως και να αλλάζει ο συσχετισμός των δυνάμεων, και καθώς το Παλάτι παρέμενε απρόσβλητο, δια μέσου του ευνούχου Ναρσή, ο Ιουστινιανός επιχειρεί να εξαγοράσει τους συντηρητικότερους Βένετους, με πενιχρά αποτελέσματα. Η εξέγερση πλέον είναι ήδη καθαρά υπονομευμένη, καθώς μάλιστα ανακηρύσσει ηγέτη της το συγκλητικό Υπάτιο, που, μαζί με τον αδελφό του Πομπήιο, παίζει διπλό παιχνίδι. Την Παρασκευή το βράδυ της 16ης Ιανουαρίου ο Υπάτιος όμως ειδοποιεί κρυφά το Παλάτι, ότι θα συγκεντρώσει τους εχθρούς του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο, όπως αναφέρει το «Πασχάλιο Χρονικό» στην σελίδα ......

  Ο αυτοκράτορας ήδη έχει αποτύχει δύο φορές να κατευνάσει με τεχνάσματα τη λαϊκή οργή.
  Έτσι, η λύση του δράματος, ακριβώς όπως και η αρχή του, θα λάβει χώρα στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως, την Κυριακή 18 Ιανουαρίου, όπου ο στρατός και η φρουρά θα εισβάλουν από τρεις κατευθύνσεις. Το αξιοπρόσεκτο στην περίπτωση είναι η στάση του ίδιου του δήμου, που παρουσιάζεται, όπως στις αρχαίες τραγωδίες, έτοιμος για τη θυσία. «Άμετροι και μετά πολλής ακοσμίας υπ’ αλλήλων ωθούμενοι, εν ομίλωι και ουκ εν τάξει εις φυγήν ώρμηντω», αναφέρει ο Προκόπιος, στα «Πολιτικά» ..., στο ..., ..., δηλαδή χωρίς καν να επιχειρηθούν να αμυνθούν. Η σφαγή είναι γενική, «ώστε μηδένα των πολιτών ή Βενετών ή Πρασίνων ευρεθέντων εν τωι Ιππικώι σωθήναι», αναφέρει ο Θεοφάνης, στο 185. Χάνονται ως 35.000 άνθρωποι σε έναν Ιππόδρομο 50.000 θέσεων περίπου, καθώς οι στρατιώτες σφάζουν αδιακρίτως μας πληροφορούν ο Μαλάλας στο 476,  και το «Πασχάλιο Χρονικό», στο ..... Ως το βράδυ της Κυριακής η Κωνσταντινούπολη έμεινε ήσυχη και έρημη. Απόλυτα έρημη.
  Η έλλειψη αντιστάσεως από τα πλήθη στους στρατιώτες που επιτίθενται από παντού δεν πρέπει να προξενεί καμμία απορία. Διότι ούτε οι Πράσινοι, ούτε οι Βένετοι, ούτε κανείς άλλος μπορούσε να αντιταχθεί χωρίς όπλα και οργάνωση σε τακτικό στρατό, και στριμωγμένοι όπως ήσαν, ανάμεσα σε τόσο πλήθος. Γι’ αυτό και «η τροπή είναι λαμπρά», όπως αναφέρει ο Προκόπιος, συνηθισμένος στο να περιγράφει μάχες. Ο λαός δεν είχε πάει στον Ιππόδρομο να πολεμήσει, κάθε άλλο μάλιστα. Καθώς η πρώτη επαναστατική ορμή είχε καταπέσει και η εξέγερση ευρίσκετο πια σε άμυνα, ολέθριο για κάθε εξέγερση, εφ’ όσον η κρατική εξουσία είχε το χρόνο που χρειαζόταν για να συγκεντρώσει τις δυνάμεις που της έλειπαν ως τότε, το μόνο όπλο που έμενε στο λαό ήτο η διατήρηση της συνοχής του ως το τέλος, που κι αυτή όμως χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για τη στέψη του Υπάτιου στον Ιππόδρομο, ίσως σαν ύστατη πράξη αντιστάσεως.
  Άδοξο όμως ήτο και το τέλος του Υπατίου. Τον συνέλαβαν πάνω στη γενίκευση της σφαγής, καθισμένο στο αυτοκρατορικό θεωρείο, ντυμένο με τα αυτοκρατορικά διάσημα, μαζί με τον αδελφό του Πομπήιο, εξίσου αξιοθρήνητη φυσιογνωμία. Οι ανιψιοί του Ιουστινιανού, Ιούστος και Βοραΐδης, τους έσυραν μπροστά στον αυτόκράτορα. Κλαυθμηρίζοντας και ικετεύοντας, επικαλέστηκαν το ότι αυτοί επίτηδες απεργάστηκαν την εξολόθρευση του πλήθους παρασύροντας το στον Ιππόδρομο. Ο Ιουστινιανός ορθώς θεώρησε τις δικαιολογίες αυτές κατώτερου επιπέδου και τις αντιμετώπισε με αριστοκρατική αδιαφορία και ψυχρή ειρωνεία.
  Το σφαγμένο πτώμα του Υπατίου ρίχτηκε στη θάλασσα ξεβράστηκε στην ακτή της Θράκης, όπου και εκεί τάφηκε. Το πτώμα του Πομπηίου δεν βρέθηκε ποτέ, Ο Ιουστινιανός δεν δίστασε να δημεύσει τις περιουσίες τους, μαζί με τις περιουσίες άλλων 18 αριστοκρατών που εφέροντο «ως πρωταίτιοι της εξεργέσεως» και να έχουν αναμιχθεί, άλλος λίγο, άλλος πολύ σε αυτήν.

  Το «Πασχάλιο Χρονικό» στην σελίδα ..... αναφέρει : «Γέγονε φόβος βασιλικός πολύς», προσθέτοντας ότι για πολλές ημέρες η Κωνσταντινούπολη νέκρωσε εμπορικά και δεν έγιναν αγοραπωλησίες.
  Αναγγέλλοντας σε όλες τις πόλεις της Αυτοκρατορίας την κατάπνιξη της εξεγέρσεως, ο Ιουστινιανός δεν παρέλειψε ταυτόχρονα να οχυρώσει το Παλάτι, έχτισε μάλιστα εκεί δεξαμενές νερού και σιταποθήκες ειδικά για τέτοιες περιστάσεις μας πληροφορεί ο Ιωάννης Μαλάλας, στο 4...- 477. Απαγορεύθηκαν στο εξής οι αρματοδρομίες στον Ιππόδρομο που έδιναν την ευκαιρία στο λαό να συγκεντρωθεί και να εκφρασθεί, και διατάχθηκαν αυστηρές ανακρίσεις για να εξακριβωθεί πως συνέβη το καταπληκτικό οι Βένετοι να συμμαχήσουν με τους Πράσινους στην εξέγερση, αναφέρει το «Πασχάλιο Χρονικό», στην σελίδα 629. Όσο για τον Ιωάννη Καππαδόκη και τον Τριβωνιανό που είχαν παυθεί τη δεύτερη μέρα της Στάσεως του Νίκα, σε λίγο καιρό ξαναπήραν τις παλαιές ανώτατες θέσεις τους. [απόσπασμα από την ακόλουθο ιστοσελίδα : http://www........................................................].

[η βιβλιογραφία αποκρύπτεται μέχρι κυκλοφορίας του βιβλίου του συγγραφέως, διότι αντιγράφονται τα άρθρα του άνευ αναφοράς εις το όνομά του]

Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέως  Ομήρου Ερμείδη με τον τίτλο «Αναμνήσεις από το μέλλον του χθες» υπότιτλο «Ηρωολόγιον Αγιολόγιον» υπό έκδοσιν τέλος 2016.

http://pirforosellin.blogspot.gr/  -  Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.