Το Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας εγκαινιάζεται στο Ρέθυμνο

Κείμενο: Έλενα Γαλανοπούλου
Email: egalanopoulou@elculture.gr

Ένας αρχαιολόγος με ένα πλαστικό καλαμάκι πασχίζει να αφαιρέσει τη σκόνη από ένα χρυσό κόσμημα, σχεδόν ανασαίνοντάς την. Στην αμέσως επόμενη διαφάνεια, το περίτεχνο χρυσό κόσμημα βρίσκεται τοποθετημένο μέσα στην προθήκη του. «Εσείς το βλέπετε έτσι έτοιμο στο
Μουσείο. Δεν μπορείτε να φανταστείτε όμως πόσος κόπος έχει προηγηθεί, αφού συντίθεται από 3182 μικρά κομματάκια». Ο καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης από το Αμφιθέατρο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ξεναγεί τους συντάκτες σε ένα άλλο Μουσείο,  εκείνο της αρχαίας Ελεύθερνας, εν όψει των επερχόμενων εγκαινίων του, την Κυριακή 19 Ιουνίου στο Ρέθυμνο της Κρήτης.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική στιγμή για τον ίδιο, αλλά και την κορυφαία στιγμή μιας πορείας τριάντα και πλέον ετών. Τόσα χρόνια πριν, ξεκίνησε τις ανασκαφές στην Ορθή Πέτρα. Τότε, όπως θυμήθηκε, το λεωφορείο προσέγγιζε το χωριό της Ελεύθερνας μόλις μια φορά την εβδομάδα. Σήμερα, στην ίδια θέση βρίσκεται ένα ολόκληρο αρχαιολογικό πάρκο και ένα εντυπωσιακό Μουσείο, που φιλοδοξεί να αποτελέσει το πρώτο μουσείο του αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη και το τέταρτο ανάλογο στην Ελλάδα, μετά από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας.

Το Μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας, από νότια. Διακρίνεται 
το φυσικά διαμορφωμένο υπαίθριο θεατράκι.

Σπίτια, βίλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’ όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής ιστορίας, ξεθάβονται μεθοδικά και συστηματικά, από το 1985 έως και σήμερα (καθώς η ανασκαφή εξακολουθεί να συνεχίζεται), αποκαλύπτοντας σιγά-σιγά τα μυστικά της πόλης από το 3000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ.

Άγαλμα Αφροδίτης και Πάνα. 2ος-1ος αι. π.Χ. Από το Μεγάλο 
Λουτρό́ στον Κατσίβελο. Ελεύθερνα, Κρήτη.

Το Άλσος Ελευθερναίων αποτελείται από ένα αρχαιολογι­κό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθ­μούς – καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της νεκρόπολης και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Εκεί δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς. Να κάνει ένα «ταξίδι» στην αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο, να θαυμάσει από κοντά το πλήθος των ευρημάτων της μακροχρόνιας αρχαιολογικής ανασκαφής, που μέσα σε ένα αλώβητο, φυσικού κάλλους τοπίο, φιλοδοξεί να αποτελέσει πόλο έλξης πολύμορφου τουρισμού από όλο τον κόσμο.
Στις ανασκαφές, άλλωστε, έχουν συμμετάσχει φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ασίας, Αφρικής, Αυστραλίας), καθώς και άνθρωποι των γύρω χωριών.

Άποψη από τις σύγχρονες αποθήκες και τα εργαστήρια του 
Μουσείου της αρχαίας Ελεύθερνας. Ο καθηγητής Ν. Χρ. 
Σταμπολίδης με τους μαθητές/συνεργάτες αρχαιολόγους.

Σύμβολο του Μουσείου, αποτελεί η Θεά Μέλισσα. Το πανωκόρμι της παραπέμπει σε γυναικεία μορφή με τα χέρια στο στήθος και το κατωκόρμι σε έντομο με μεγάλα φτερά, που κοσμούνται με στιγμωτά άνθη. Κατά τη μυθολογική εκδοχή, οι μέλισσες έθρεψαν μαζί με την Αμάλθεια τον νήπιο Δία στο Ιδαίο Άντρο. «Συμβολίζει μια παραγωγική διαδικασία που συνδέεται με κάτι γλυκό», όπως επεσήμανε ο καθηγητής.

Το αντικείμενο από το οποίο είναι εμπνευσμένο το λογότυπο του Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας. Θεά́ Μέλισσα. 7ος αι. π.Χ. Χρυσό́ κόσμημα από́ τη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας. H μέλισσα παριστάνεται μειξογενής: το πανωκόρμι της ως γυναικεία μορφή́ με τα χέρια στο στήθος και το κατωκόρμι ως έντομο με μεγάλά φτερά́, που κοσμούνται με στιγμωτά άνθη. Κατά́ μια μυθολογική́ εκδοχή́, οι μέλισσες έθρεψαν μαζί́ με την Αμάλθεια τον νήπιο Δία στο ιδαίον Άντρον.

Το κτήριο του Μουσείου μοιάζει με κιβώτιο που αναδύεται από τη γη, ατενίζοντας την αρχαία Ίδη, τον Ψηλορείτη. Βρίσκεται πάνω στην επαρχιακή οδό, είναι εύκολα προσβάσιμο από τον επισκέπτη. H ιστορική διαδρομή της Ελεύθερνας ξεδιπλώνεται στις τρεις συνεχόμενες αίθουσες, που φιλοξενούν όλη την ιστορία της πόλης από το 3000 π.Χ. έως το 1300 μ.Χ. – τεσσερισήμισι χιλιετίες με αντικείμενα καθημερινής ζωής και έργα τέχνης από την προϊστορία, τα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά και βυζαντινά χρόνια.
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α, περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας, αλλά κυρίως αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Μ. Ασία, η Κύπρος κ. ά.
Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, έως και τα βυζαντινά χρόνια. Εδώ εκτίθεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της Νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, η «Κόρη της Ελεύθερνας», που συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Ωσέρ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.
Η Αίθουσα Γ είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας. Παρουσιάζονται εδώ μόνον ευρήματα από τις ανασκαφές στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, καθώς σε αυτήν εικονογραφούνται περιγραφές από τον κόσμο του Ομήρου, όπως π.χ. το τελετουργικό τυπικό των ταφικών πυρών (καύσεων), ανάλογων δηλαδή με την ταφική πυρά του Πατρόκλου που περιγράφεται στη ραψωδία ψ της Ιλιάδας. Στην ίδια αίθουσα, οι οπτασίες των αριστοκρατισσών ιερειών της Ελεύθερνας με όλον τον κτερισματικό πλούτο τους, λαμπρά, λεπτεπίλεπτης τέχνης κοσμήματα, υάλινα και φαγεντιανά, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.

Λεπτομέρεια από προθήκη της Αίθουσας Γ, η οποία είναι 
αφιερωμένη στις νεκροπόλεις, με τα ευρήματα του Τάφου Μ 
(πριν από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ.) από την νεκρόπολη της 
Ορθής Πέτρας, γνωστού ως τάφος με τις «αριστοκράτισσες- 
ιέρειες».

Οι τρεις αίθουσες μπορούν να φιλοξενήσουν συγχρόνως τουλάχιστον 4 ομάδες 50 επισκεπτών η κάθε μια, ενώ η κάθε αίθουσα έχει τη δική της οθόνη στην οποία προβάλλονται ιστορίες που διηγούνται και σχετίζονται με τα πρωταγωνιστικά αντικείμενα της κάθε αίθουσας, ταινίες με αναφορές στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο, ορισμένες από τις οποίες έχουν βραβευθεί σε διεθνή φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών.
Στη Νότια Πτέρυγα του Μουσείου, υπάρχει το Ερευνητικό Κέντρο και το Κέντρο Μελέτης, με βιβλιοθήκη, γραφεία και πλούσιο αρχείο των ανασκαφών. Στον ισόγειο χώρο βρίσκονται οι αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης, εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ενώ στη μεγάλη αυλή του Μουσείου δημιουργήθηκε ένα μικρό θέατρο για παραστάσεις, συναυλίες και δρώμενα. Τέλος, για την εκπαίδευση των παιδιών, το Μουσείο έχει σχεδιάσει και σχεδιάζει ειδικά προγράμματα σχολικών επισκέψεων.
Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του. Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία.

ΠΗΓΗ    http://www.elculture.gr/blog/article/%CF%84%CE%BF-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BF-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AD/   

http://pirforosellin.blogspot.gr/  -  Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.