Η ΔΥΤΙΚΗ ΖΩΦΟΡΟΣ
Η δυτική ζωφόρος βρισκόταν επάνω στο επιστύλιο του οπισθόναου και αποτελείται από 16 λίθους, στους οποίους απεικονίζονται νεαροί άνδρες με τα άλογα τους, που προετοιμάζονται για την πομπή των ιππέων και τους αθλητικούς αγώνες. Οι δύο πρώτοι λίθοι περιλαμβάνονται ανάμεσα στα τμήματα της ζωφόρου που απέσπασε ο Elgin και σήμερα βρίσκονται στο Βρετανικό μουσείο. Οι υπόλοιποι 14 βρίσκονταν στη θέση τους στο μνημείο έως το 1992-93, οπότε απομακρύνθηκαν κατά την αναστήλωση του ναού. Εικονίζονται συνολικά 30 μορφές: 3 τελετάρχες, 1 επόπτης, 2 υπηρέτες, 15 έφιπποι και 9 ιππείς δίπλα στα άλογά τους. Παράλληλα εικονίζονται και 23 άλογα. Απεικονίζονται με διάφορους τρόπους:
1. Προχωρώντας προς το σημείο απ’ όπου θα ξεκινούσαν, δηλαδή στο Δίπυλο του Κεραμικού, και φορώντας τις πανοπλίες και τις περικεφαλαίες.
Το θέμα της σύνθεσης είναι το ξεκίνημα της πομπής, δηλαδή η
συγκέντρωση και εκκίνηση του αθηναϊκού ιππικού που γινόταν στον
Κεραμεικό, τη γειτονιά των αγγειοπλαστών. Ιδιαίτερο γνώρισμα, όπως και
στην ανατολική ζωφόρο, είναι η λάξευση αυτοτελών σκηνών με δύο ή τρεις
μορφές, με επίκεντρο τον μοναδικό ιπποδαμαστή (VIII,15). Στιγμιότυπα
προετοιμασίας με νέους σε χαλαρές στάσεις εναλλάσσονται με έφιππους σε
καλπασμό. Άλλοι ιππείς τακτοποιούν τα εξαρτήματα της ενδυμασίας τους,
περνούν τα χαλινάρια ή προσπαθούν να συγκρατήσουν τα άλογά τους με την
βοήθεια νεαρών βοηθών, ενώ ορισμένοι έχουν ήδη ιππεύσει. Η ενδυμασία
συμπληρώνεται με στοιχεία οπλισμού (θώρακα, ξίφος, κράνος) και κάλυμμα
κεφαλής ή μανδύα από δέρμα ζώου. Ανάμεσα στους ιππείς παρεμβάλλονται και
αθλοθέτες. (ΙΙΙ,5). Οι ώριμοι γενειοφόροι ιππείς ταυτίζονται με τους
δύο ιππάρχους του αθηναϊκού ιππικού ( IV, 8 και VIII,15). Ο δεύτερος
φοράει εξωμίδα (χιτώνα στερεωμένο στον ένα ώμο) και χλαμύδα που ανεμίζει
και προσπαθεί να συγκρατήσει το περήφανο άλογο που ορθώνεται στα πίσω
του πόδια. Η σύνθεση πιστεύεται ότι λαξεύτηκε από το χέρι του
πρωτομάστορα Φειδία.
ΛΙΘΟΣ Δ Ι
Όπως φαίνεται και στην εικόνα ο λίθος αποτελεί τη στενή πλευρά του
λίθου XLVII της βόρειας ζωφόρου. Εικονίζεται ένας επόπτης κατενώπιον με
το κεφάλι στραμμένο προς τα δεξιά. Το σώμα του καλύπτεται από ιμάτιο
εκτός από το δεξιό ώμο και το δεξιό χέρι στο οποίο υπήρχε ζωγραφισμένη
ράβδος (Βρετανικό Μουσείο).
Εικονίζονται δύο έφιπποι νέοι. Ο πρώτος είναι γυμνός με μακριά μαλλιά που ανεμίζουν όπως και η χλαμύδα. Είναι στραμμένος προς τα πίσω κοιτώντας τον επόμενο ιππέα. Με το δεξί χέρι κρατά τα χαλινάρια του αλόγου, ενώ το αριστερό είναι ανυψωμένο κοντά στο κεφάλι, είτε προσπαθώντας να φτιάξει το στεφάνι στα μαλλιά του είτε να κάνει κάποιο σήμα στον επόμενο. Ο δεύτερος ιππέας κρατά με τα δυο του χέρια τα χαλινάρια και κοιτάει προφανώς τον πρώτο ιππέα. Η κίνηση των αλόγων είναι παρόμοια. Και τα δυο καλπάζουν καμαρωτά με τη χαίτη του πρώτου να είναι περιποιημένη, ενώ του δεύτερου είναι μεγαλύτερη και ανεμίζει (Βρετανικό Μουσείο).
Σκηνή ανάπαυλας της πομπής των Παναθηναίων. Στον τρίτο λίθο εικονίζεται ένα άλογο στο μέσο ανάμεσα στον αναβάτη κι έναν επόπτη. Ακολουθεί ένας υπηρέτης. Αριστερά, ο αναβάτης εικονίζεται κατενώπιον, όπως κι ο επόπτης, με χλαμύδα και πέτασο (πλατύγυρο καπέλο) στην πλάτη και κρατάει με τα δυο του χέρια τα χαλινάρια του αλόγου. Συνοδεύεται από ένα γενειοφόρο τελετάρχη που έχει τεντωμένο το δεξί του χέρι και είτε πιάνει το άλογο είτε δίνει κάποια οδηγία στον υπηρέτη με τον οποίο συνομιλεί. Ο υπηρέτης είναι γυμνός κι έχει σταυρωμένα τα πόδια σε μια στάση χαλάρωσης και ηρεμίας. Γενικότερα η ηρεμία του λίθου έρχεται σε αντίθεση με τον προηγούμενο και τον επόμενο λίθο που είναι γεμάτη κίνηση.
Δύο ιππείς πάνω σε άλογα που καλπάζουν είναι το θέμα του λίθου αυτού. Ο πρώτος ιππέας φοράει κοντό χιτώνα και πλαστικό θώρακα. Κρατάει τα χαλινάρια κοντά στη βάση του λαιμού του αλόγου. Ο επόμενος ιππέας φοράει εξωμίδα και χλαμύδα, ενώ το κεφάλι του το καλύπτει αλωπεκή. Με το αριστερό χέρι κρατά τα χαλινάρια και έχει τεντωμένο το δεξί, χαϊδεύοντας μάλλον το άλογο. Το στήσιμο των κεφαλιών των δύο αλόγων μοιάζει με κείνο του λίθου II.
Ο ιππέας αριστερά στέκεται κατενώπιον, φορώντας μόνο χλαμύδα και κρατώντας τα χαλινάρια του αλόγου του με το δεξί του χέρι, ενώ στο αριστερό είχε στλεγγίδα (εργαλείο που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές για να καθαρίζονται από το λάδι και τη σκόνη). Στέκεται δίπλα στο άλογό του στηριζόμενος στο δεξί του πόδι και έχοντας εκτείνει προς τα πλάγια το αριστερό. Το κεφάλι του είναι στραμμένο προς τον επόμενο ιππέα ο οποίος είναι έφιππος και φοράει κοντό χιτώνα.
Ένας έφιππος με ενδυμασία οπλίτη, δερμάτινο ανατομικό θώρακα με πτέρυγες, λεοντόσχημες επωμίδες και γοργόνειο στο στέρνο, καλπάζει προς τα αριστερά. Φοράει αττικό κράνος διακοσμημένο με αετό που κρατά φίδι στο ράμφος του. Πίσω του ένας νέος με χλαμύδα σε αντίθετη κατεύθυνση σκύβει να δέσει το σανδάλι του αριστερού ποδιού του που πατάει σε βράχο.
Δύο ιππείς με τα άλογά του που καλπάζουν εικονίζονται στον όγδοο λίθο. Ο ιππέας αριστερά φορά χλαμύδα και χιτώνα, ενώ ο επόμενος ιππέας φορά χιτώνα και δέρμα ζώου που ανεμίζει έντονα προς τα πίσω. Το άλογο του δεύτερου ιππέα επικαλύπτει στο μεγαλύτερο μέρος το άλογο του πρώτου ιππέα χαρίζοντας στη σύνθεση ένταση και κίνηση.
Ο μεσαίος λίθος της δυτικής ζωφόρου αποτελεί μια δυναμική σύνθεση και πολλοί μελετητές θεωρούν ότι είναι έργο του ίδιου του Φειδία. Ένας ίππαρχος προσπαθεί να συγκρατήσει το ατίθασο άλογό του αντιστηρίζοντας το δεξί του πόδι σε βράχο. Φοράει εξωμίδα (κοντό χιτώνα στερεωμένο στον ένα ώμο), χλαμύδα που ανεμίζει πίσω του, καθώς και εξαρτήματα της θρακικής ενδυμασίας: αλωπεκή και εμβάδες με μεταλλικούς ιμάντες άλλοτε στερεωμένους σε οπές. Εντυπωσιάζει η τόλμη στη σύνθεση, η απόδοση της ανατομίας του αλόγου με τις φλέβες να διογκώνονται από την ένταση, αλλά και του ίδιου του ίππαρχου, οι πλούσιες πτυχώσεις της χλαμύδας. Το κεφάλι της μορφής χάθηκε μεταξύ των ετών 1802 και 1870 ενώ το πρόσωπό του έχει σωθεί σε εκμαγείο.
Σε αντίθεση με την ένταση του λίθου VIII επανερχόμαστε και πάλι σε μια κατάσταση σχετικής ηρεμίας. Εικονίζονται δύο ιππείς με το άλογο του πρώτου ιππέα σε τροχασμό και το άλογο του δεύτερου ιππέα σε ήρεμο καλπασμό. Και οι δυο φορούν χιτώνα και χλαμύδα. Ο δεύτερος φέρει στο κεφάλι πέτασο και είναι προσηλωμένος στο κράτημα των ηνίων. Η ηρεμία της κίνησης αποδίδεται χαρακτηριστικά στις πτυχώσεις των χλαμύδων που εφάπτονται στο σώμα των ιππέων.
Άλλοι δύο ιππείς εικονίζονται σ’ αυτόν το λίθο. Ο ιππέας αριστερά, φορώντας κοντό χιτώνα κρατά με τα δυο του χέρια τα ηνία. Ο επόμενος με το αριστερό χέρι κρατά τα ηνία, ενώ με το δεξί χαϊδεύει το άλογό του το οποίο βρίσκεται στον αέρα. Φοράει κοντό χιτώνα, χλαμύδα, εμβάδες και στο κεφάλι του αλωπεκή.
Το τρίτο κατά σειρά ζευγάρι ιππέων παριστάνεται σ’ αυτό το λίθο. Φορώντας αττικό κράνος, χλαμύδα και εμβάδες ο πρώτος ιππέας καλπάζει με μια σχετική ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση, όπως και ο επόμενος ιππέας. Είναι ένας από τους λίγους ιππείς που εικονίζεται και το δεύτερο πόδι του, που κρέμεται από την άλλη πλευρά του αλόγου. Ακολουθεί ο δεύτερος ιππέας, του οποίου το άλογο καλύπτει κατά το 1/3 το άλογο του πρώτου. Καλπάζει με το σγουρό κεφάλι του σκυφτό και κρατώντας τα ηνία κοντά στη βάση του λαιμού του αλόγου. Άλλο ένα αξιοπρόσεκτο μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε αρκετούς λίθους είναι οι διαφορετικές χαίτες των αλόγων.
Ο λίθος αυτός αποτελεί μια έκπληξη στη μέχρι τώρα απεικόνιση της δυτικής ζωφόρου. Σπάζοντας τη μονοτονία των έφιππων ιππέων εικονίζονται τρεις μορφές και στη μέση ένα άλογο. Ο πρώτος ιππέας εικονίζεται κατενώπιον γυμνός, φορώντας μόνο χλαμύδα, στηριζόμενος στο αριστερό του πόδι κι έχοντας άνετα στο πλάι το δεξί. Το κεφάλι του γέρνει ελαφρά κοιτώντας τα χέρια του, στα οποία κρατούσε κάποιο αντικείμενο. Η επόμενη μορφή θεωρήθηκε από τους μελετητές ως τελετάρχης, ως κήρυκας ή ως ο Ερμής. Σε αντίθεση με τον πρώτο ιππέα στηρίζεται στο δεξί του πόδι κι έχει στο πλάι το αριστερό. Φοράει κοντό χιτώνα και χλαμύδα, η άκρη της οποίας ζώνεται στο αριστερό πήχη. Τα σημάδια από τις τρύπες στο βραχίονα και στο μηρό οδηγούν στο συμπέρασμα ότι κρατούσε μάλλον μαστίγιο. Το δεξί του χέρι είναι ανασηκωμένο σαν να δίνει κάποιο παράγγελμα ή ίσως οδηγίες στον πρώτο ιππέα. Ακολουθεί ένας μικρός υπηρέτης που κρατάει με το δεξί του χέρι κάποιο αντικείμενο, ενώ στον ώμο του έχει ριγμένο το ιμάτιο του κυρίου του. Τέλος, είναι εντυπωσιακή η στάση του αλόγου που σκύβει το κεφάλι του ανάμεσα στα μπροστινά του πόδια.
Στον αρκετά φθαρμένο αυτό λίθο διακρίνουμε έναν ιππέα που προσπαθεί να συγκρατήσει το άλογό του κρατώντας το δυνατά από τα ηνία. Το άλογο δεξιά ανήκει στον επόμενο ιππέα που εικονίζεται στον επόμενο λίθο.
Μοναδικής σύλληψης ο λίθος αυτός αν και είναι αρκετά φθαρμένος. Εικονίζονται δύο ιππείς οι οποίοι προσπαθούν να συγκρατήσουν ένα αφηνιασμένο άλογο που έχει στραφεί προς την αντίθετη κατεύθυνση και κυριαρχεί στη μέση της σύνθεσης. Οι δύο ιππείς αποδίδονται χιαστί πατώντας σε βράχους.
Παρόμοιος με το λίθο VI είναι αυτός ο λίθος. Εικονίζεται ένας ιππέας στα δεξιά στραμμένος προς την αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη της πομπής και προσπαθεί να δέσει το σανδάλι του. Το πόδι του ακουμπά στο βράχο. Ο ιππέας αριστερά προσπαθεί να περάσει τα ηνία στο άλογό του.
Είναι τελευταίος λίθος της δυτικής ζωφόρου. Το μήκος του είναι μόλις 60 εκ. γιατί αποτελεί τη στενή πλευρά του τελευταίου λίθου (XLVII) της Νότιας ζωφόρου. Εικονίζεται κατενώπιον ένας νέος που προσπαθεί να βάλει την πλούσια σε πτυχώσεις χλαμύδα του. Στηρίζεται στο αριστερό του πόδι έχοντας το δεξιό στα πλάγια.
ΠΗΓΗ = https://theancientwebgreece.wordpress.com/2015/03/21/%CE%BF-%CE%B3%CE%BB%CF%85%CF%80%CF%84%CF%8C%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%B5%CE%BD%CF%8E%CE%BD%CE%B1-%CE%B1-%CE%BC/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου