Η Αξία του Βασιλικού πολτού στην Φαρμακολογία και την ιατρική - Πασχάλης Χαριζάνης και Αικατερίνη Σάτου. Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι ευεργετικές επιδράσεις του βασιλικού πολτού είναι γνωστές εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρονταν στην αμβροσία, που προσέδιδε αθανασία στους θεούς του Ολύμπου και η οποία περιείχε βασιλικό πολτό. Το προϊόν έγινε αντικείμενο πολλών μελετών κάτω από αυστηρό ιατρικό έλεγχο. Οι έρευνες έγιναν κυρίως για τις επιδράσεις του βασιλικού πολτού στις νευρασθένειες, στην ανάρρωση από διάφορες καταστάσεις, στην υπερκόπωση, στην πορεία της εγκυμοσύνης και σε αρκετές περιπτώσεις διαταραχών του οργανισμού.

Διαβήτης

Πρόκειται για χρόνια ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία, δηλαδή αύξηση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος, η οποία μπορεί να συνδέεται με διάφορες εκφυλιστικές ασθένειες (κυρίως αγγειακές και νευρολογικές).

Ο βασιλικός πολτός προκαλεί μία μείωση των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος και των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος με πιο γρήγορο ρυθμό από τις συνηθισμένες θεραπευτικές αγωγές. Ωστόσο πρέπει να αναφερθεί ότι έχει αποδειχθεί σε εργαστηριακές μελέτες ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο βασιλικός πολτός μπορεί να προκαλεί υπεργλυκαιμία

Ιάπωνες ερευνητές προσδιόρισαν στο βασιλικό πολτό οργανικά οξέα που έχουν παρεμφερή δράση με την ινσουλίνη. Από τα αποτελέσματα εργαστηριακών πειραμάτων συμπεραίνεται ότι παθολογικές καταστάσεις του ανθρώπινου οργανισμού (διαβήτης και υπέρταση) είναι πιθανόν να βελτιώνονται με τις συγκεκριμένες ουσίες

Νευρο-ενδοκρινο-μεταβολικές διαταραχές

Ο βασιλικός πολτός επιδρά στο νευρικό σύστημα εξαιτίας των βιταμινών του συμπλέγματος Β που περιέχει και της ακετυλοχολίνης η οποία δρα ως νευρομεταβιβαστής.

Η σπασμοφιλία είναι μία νευροενδοκρινομεταβολική ασθένεια με ευρεία διάδοση. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μυϊκών σπασμών οι οποίοι μπορεί να είναι ίδιοι ή να διαφέρουν σε ένταση, σε διάρκεια και στο σημείο εντοπισμού τους. Τα αποτελέσματα μελέτης η οποία διεξήχθει στη Ρουμανία σε 100 γυναίκες που υπέφεραν από σπασμοφιλία και στις οποίες έγινε θεραπεία με μελισσοκομικά προϊόντα, μεταξύ των άλλων και με βασιλικό πολτό, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η μελισσοθεραπεία μπορεί να συνισφέρει σε μία καλύτερη ρύθμιση των μυϊκών τόνων. Μετά από 30 ημέρες θεραπείας τα θετικά αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν (ανάρρωση ή βελτίωση της κατάστασης) ήταν της τάξεως του 15%. Εαν η μελισσοθεραπεία συνδυαστεί με κλασσική φαρμακευτική αγωγή (κυρίως με χορήγηση Ca και Mg) αυξάνει τα θετικά αποτελέσματα στο 60%.

Συνδετικός, μυϊκός και σκελετικός ιστός

Έχει διαπιστωθεί ότι ο βασιλικός πολτός έχει θετική δράση στο κολλαγόνο. Η δράση του αυτή ίσως να οφείλεται στην παρουσία της προλίνης, ενός αμινοξέος που συνδέεται με τη σύνθεση του κολλαγόνου και της ελαστίνης, τα οποία αποτελούν σημαντικά συστατικά του συνδετικού ιστού. Επίσης ευεργετικά αποτελέσματα παρατηρήθηκαν και στην οστεοπόρωση, μία ασθένεια που κυρίως παρουσιάζεται στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, περίοδος που χαρακτηρίζεται από διάφορες ορμονικές διαταραχές.

Η σκληροδερμία είναι ασθένεια του συνδετικού ιστού, η οποία προσβάλει το δέρμα, τους μύες και τις αρθρώσεις. Προς το παρών δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για αυτό τον τύπο ασθένειας. Η εφαρμογή μίας σύνθετης θεραπείας βασισμένης στο δηλητήριο της μέλισσας και στο βασιλικό πολτό έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα βελτιώνοντας την κατάσταση των ασθενών, κυρίως μειώνοντας τους πόνους των αρθρώσεων και βελτιώνοντας την ελαστικότητα του δέρματος. Η δυσκαμψία των αρθρώσεων δεν εξαφανίστηκε τελείως, αλλά υπήρξε βελτίωση της λειτουργίας των [41].

Άτομα που υποφέρουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν επίπεδα παντοθενικού οξέος στο αίμα μικρότερα από ένα όριο. Ο βασιλικός πολτός προσφέρει ποσότητα παντοθενικού οξέος σε συνδυασμό με το 10- υδροξυ-δεκενοϊκό οξύ το οποίο βοηθά στην απορρόφησή του. Η θεραπεία είναι αποτελεσματικότερη όταν ο βασιλικός πολτός χορηγείται με παντοθενικό ασβέστιο

Δράση κατά βακτηρίων και ιών

Οι πρώτοι ερευνητές που απέδειξαν την βακτηριοστατική (εμποδίζει την ανάπτυξη των μικροοργανισμών χωρίς να τους θανατώνει) και βακτηριοκτόνο (καταστρέφει τα βακτήρια) δράση του βασιλικού πολτού ήταν οι McClekey και Melampy. Εμποδίζει λοιπόν την ανάπτυξη των μικροοργανισμών: Staphylococcus aureus, Streptococcus hemolyticus, Mycobacterium tuberculosis, Bacillus alvei, Βάκιλλος Κώκ (βάκιλλος της φυματίωσης) κ.α. Αυτό το γεγονός έχει σημασία στη θεραπεία μερικών δερματικών παθήσεων από σταφυλόκοκκους. Σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι αποτελεσματικός εναντίον του ιού της γρίππης

Βασιλικός πολτός και καρκίνος

Ο βασιλικός πολτός έχει αντικαρκινικές ιδιότητες . Σε πειράματα που έγιναν στην Ιαπωνία σε ποντίκια και ανακοινώθηκαν στο Διεθνές Συνέδριο Μελισσοκομίας της Nagoya (1985), παρουσιάστηκαν ενδείξεις ότι ο βασιλικός πολτός είναι αποτελεσματικός εναντίον των όγκων που αναπτύσσονται με αργό ρυθμό, αλλά όχι εναντίον όγκων καλπάζουσας μορφής (πχ. λευχαιμία) . Επίσης διεγείρει την παραγωγή της ανοσογλοβουλίνης από τα λεμφοκύτταρα και αυξάνει τα IgM και IgG σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού .

Τα βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν ότι η χορήγηση βασιλικού πολτού σε παιδιά τα οποία έπασχαν από διάφορες μορφές καρκίνου (λέμφωμα, λευχαιμία και ηπατοβλάστωμα) είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της όρεξης σε όλους τους ασθενείς και γενικά τη βελτίωση της κατάστασής τους, όπως επίσης και την αύξηση της αντοχής τους σε ιογενής και βακτηριακές ασθένειες. Επιπλέον παρατηρήθηκε αύξηση στα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων, των φαγοκυττάρων και των λεμφοκυττάρων.

Νευρολογικές ασθένειες

Βοηθά άτομα που πάσχουν από γενική εξάντληση, κόπωση, κεφαλαλγία, ανία . Από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές είναι η απώλεια μνήμης στα ηλικιωμένα άτομα, η οποία μπορεί να είναι είτε προσωρινή είτε μόνιμη. Πολλές επιστημονικές εργασίες έδειξαν ότι ο βασιλικός πολτός δρα προληπτικά, εμποδίζοντας τέτοιου είδους διαταραχές. Η δράση του αυτή οφείλεται στην παρουσία των βιταμινών του συμπλέγματος Β και της βιταμίνης Ε, η οποία δρα σε εγκεφαλικές τροφικές διαταραχές και στη λειτουργία των νευρικών διασυνδέσεων. Η χορήγηση βασιλικού πολτού πρέπει να αρχίσει πολύ νωρίς, από τη στιγμή που εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα απωλειών μνήμης, τα οποία συνήθως είναι περιστασιακά. Είναι πολύ σημαντικό η θεραπεία να είναι συνεχής για μεγάλο χρονικό διάστημα

Ψυχιατρικές ασθένειες

Συνίσταται σε περιπτώσεις κατάθλιψης, όταν τα άτομα παρουσιάζουν έλλειψη ενδιαφέροντος για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους, σε περιπτώσεις ανησυχίας κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, όπως επίσης βελτιώνει καταστάσεις φοβίας, διάφορες μορφές αϋπνίας και διαταραχές στη διάθεση των ατόμων [8]. Ανάλογα με την αιτιολογία και τη σοβαρότητα της ασθένειας, ο βασιλικός πολτός μπορεί να χορηγείται, μόνος ή σε συνδυασμό με άλλες φαρμακευτικές θεραπείες.

Η χρήση του διεγείρει τις αμυντικές αντιδράσεις του οργανισμού και βελτιώνει τις κυκλοφορικές και αναπνευστικές συνθήκες. Έχει αποδειχθεί ότι σε προ-εγχειρητικό στάδιο χορήγηση βασιλικού πολτού αύξησε την όρεξη των ατόμων και συνεπώς το σωματικό τους βάρος. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό κυρίως στα ηλικιωμένα άτομα τα οποία παρουσιάζουν συχνά συμπτώματα υποσιτισμού, κατά την εισαγωγή τους σε νοσοκομείο ή χρειάζονται δύναμη για γρήγορη ανάρρωση. Συνεπώς χρήση του βασιλικού πολτού σε άτομα τα οποία πρόκειται να υποβληθούν σε εγχείρηση έχει ως αποτέλεσμα γρηγορότερη ανάρρωση. Επιπλέον σε ασθενείς που υποφέρουν από νευροφυτική δυστονία (νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ισχυρούς ακούσιους μυϊκούς σπασμούς, οι οποίοι προκαλούν την επώδυνη καθήλωση του σώματος σε ορισμένη στάση), αϋπνία, νευρικότητα, η χορήγηση βασιλικού πολτού βελτιώνει την νευροψυχική τους ισορροπία.

Ο βασιλικός πολτός εξαιτίας της ρυθμιστικής του δράσης στην όρεξη, έχει αξιόλογα και γρήγορα αποτελέσματα σε άτομα που υποφέρουν από ανορεξία

Καρδιαγγειακές ασθένειες

Ο βασιλικός πολτός έχει μία εξαιρετική και διεγερτική δράση στην καλή λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος. Είναι πιθανό η μεγάλη διάρκεια ζωής της βασίλισσας να οφείλεται στις ευεργετικές δράσεις του βασιλικού πολτού στην καρδιά. Τα φλαβονοειδή που περιέχει έχουν υποτασικές και καρδιοτονωτικές ιδιότητες.

Εξαιτίας της σύνθεσής του, ο βασιλικός πολτός έχει ρυθμιστικό ρόλο στην καρδιακή λειτουργία. Μία από τις σημαντικότερες καρδιακές ασθένειες είναι η αρτηριοσκλήρωση, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση του όγκου και σκλήρυνση των αρτηριακών τοιχωμάτων και ευνοείται από την καθιστική ζωή, το κάπνισμα και την πλούσια σε ζωικά λίπη διατροφή. Επιστημονικές μελέτες σε ζώα και κλινικά πειράματα σε ανθρώπους επιβεβαίωσαν τα θετικά αποτελέσματα του βασιλικού πολτού στην αρτηριοσκλήρωση, ο οποίος προκαλεί σταδιακή μείωση στα αποθέματα λίπους που βρίσκονται στο εσωτερικό στρώμα των αρτηριακών τοιχωμάτων. Συνιστάται ο συνδυασμός βασιλικού πολτού με μία κατάλληλη δίαιτα (φτωχή σε λίπη)

Γεννητικές-ουροποιητικές διαταραχές

Χάρη στην ευεργετική του δράση στο μεταβολισμό του οργανισμού, ο βασιλικός πολτός ρυθμίζει τις λειτουργίες των επινεφριδίων, αδένες που παράγουν τις ανδρογενείς ορμόνες. Στις γυναίκες η παραγωγή των οιστρογόνων από τις ωοθήκες εν μέρει εξαρτάται από την ίδια διαδικασία. Αρκετές μελέτες επισημαίνουν τη θετική επίδραση της ακετυλοχολίνης του βασιλικού πολτού στην ανδρική ανικανότητα .

Μαιευτική και Γυναικολογία

Ορισμένες κλινικές δοκιμές που έγιναν σε γυναίκες που βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης, απέδειξαν ότι η ενδομυϊκή έγχυση του βασιλικού πολτού είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της τοξαιμίας. Επίσης το οίδημα και η υψηλή πίεση αίματος αλλά και η εκλαμψία (παθολογική διατάραξη της εγκυμοσύνης των γυναικών που εκδηλώνεται με σπασμούς και κώμα) αντιμετωπίστηκαν στις περισσότερες περιπτώσεις . Η χορήγηση βασιλικού πολτού ευνοεί το θηλασμό, όπως επίσης περιορίζει και τους πόνους της γέννας.

Ο βασιλικός πολτός δρα ρυθμιστικά και σε περιπτώσεις λειτουργικών εμμηνορροϊκών διαταραχών. Ευνοϊκή επίδραση έχει στην αμηνόρροια (έλλειψη ή διακοπή της εμμήνου ρήσεως). Στις έφηβους η εμφάνιση δυσμηνόρροιας οφείλεται σε λειτουργικά ανώριμη μήτρα, αλλά και στην υπερευαίσθητη αντίδρασή της σε ορμονικές επιδράσεις. Ο συνδυασμός βασιλικού πολτού και γύρης έχουν ευνοϊκή δράση στην ωρίμανση της μήτρας

Παιδιατρική

Χορήγηση βασιλικού πολτού προκαλεί διέγερση της ανάπτυξης των πρόωρων βρεφών, βελτιώνοντας την αφομοίωση της τροφής και τροφοδοτώντας με διάφορους παράγοντες ανάπτυξης Μελισσοθεραπεία με μέλι, βασιλικό πολτό και γύρη αποτελεί ένα πολύτιμο μέσο για τη θεραπεία της καθυστερημένης ψυχοκινητικής ανάπτυξης στα παιδιά. Προκαλεί μία γρήγορη βελτίωση της μνήμης και της αντίληψης των παιδιών αυτών, μαζί με μία επιβράδυνση της ψυχοκινητικής αστάθειας. Με μία παρατεταμένη θεραπεία η ικανότητα μάθησης των παιδιών αυξάνεται. Επίσης παρατηρείται μία εξάλειψη της ακράτειας των ούρων και περιορισμό στα κινητικά προβλήματα. Γενικά ο βασιλικός πολτός, αλλά και τα υπόλοιπα μελισσοκομικά προϊόντα, συνεισφέρουν στη βελτίωση της μετάδοσης των νευρο-μυϊκών μηνυμάτων . Τέλος χορήγηση βασιλικού πολτού σε παιδιά με σύνδρομο Down, είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της διανοητικής τους ανάπτυξης.

Γηριατρική

Αξιόλογη θεραπευτική δράση έχει ο βασιλικός πολτός στη θεραπεία της αναιμίας, μία από τις πιο εκτεταμένες διαταραχές της τρίτης ηλικίας, η οποία χαρακτηρίζεται από μη φυσιολογική παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, κυρίως όταν χρησιμοποιείται στα πολύ νεαρά στάδια της ασθένειας, δηλαδή με την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων (υπερβολική κόπωση, αφύσικη χλωμάδα). Επίσης είναι πιθανό μερικά από τα συστατικά του βασιλικού πολτού (βιταμίνη Β1, φώσφορος και τρυπτοφάνη) να επιφέρουν καλή ποιότητα ύπνου, δεδομένου ότι τα ηλικιωμένα άτομα υποφέρουν από αϋπνία και βελτίωση στις νοητικές ικανότητες τέτοιων ατόμων. Ιδιαίτερα αποτελεσματικός είναι και σε νευροψυχικές ασθένειες, όπως η γεροντική ανία και η νόσος του Αλζχάιμερ. Εξαιτίας της εφορίας που προκαλεί ο βασιλικός πολτός βελτιώνει την γενική κατάσταση των οργανισμών των ηλικιωμένων ατόμων, αυξάνει την όρεξή τους και συνεπώς το σωματικό τους βάρος, επιδρά θετικά στη διάθεσή τους και προκαλεί μία καλύτερη διανοητική και ψυχική κατάσταση. Για τα αναζωογονητικά αποτελέσματα του βασιλικού πολτού στον ανθρώπινο οργανισμό έχουν γίνει μελέτες οι οποίες σχετίζονται με την περιεκτικότητά του σε γ-γλοβουλίνη, δηλαδή πρωτεΐνη η οποία εμπλέκεται με την αντοχή του οργανισμού εναντίον επιθέσεων από βακτήρια και ιούς.

Οφθαλμολογία

Αρκετά μελισσοκομικά προϊόντα δρουν συνεργιστικά στη θεραπεία οφθαλμολογικών ασθενειών. Μείγμα αποτελούμενο από πρόπολη, βασιλικό πολτό και μέλι χρησιμοποιείται στη θεραπεία του καταρράκτη . Η χρήση των μελισσοκομικών αυτών προϊόντων ως λοσιόν ματιού έχει ένα θρεπτικό αποτέλεσμα στο επίπεδο του ματιού, παρεμποδίζοντας την απώλεια της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδή χιτώνα του ματιού. Επιπλέον το μείγμα βασιλικού πολτού, πρόπολης και μελιού έχει δοκιμαστεί και σε περιπτώσεις γλαυκώματος σε συνδυασμό με καταρράκτη και τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά.

Στοματολογία

Ο βασιλικός πολτός χρησιμοποιείται επιτυχώς στη θεραπεία ασθενειών που προσβάλουν τη στοματική κοιλότητα, όπως στην ουλίτιδα.

Δερματολογία

Ο βασιλικός πολτός βοηθά στην επούλωση διαφόρων ασθενειών του δέρματος, κυρίως της δερματίτιδας. Επίσης δυναμώνει τα εύθραυστα νύχια και επιβραδύνει την τριχόπτωση ενώ χρησιμοποιείται και στη θεραπεία κατά της πιτυρίδας . Με τοπική εφαρμογή είναι αποτελεσματικός στην ξηροδερμία, στη θεραπεία δύσκολων τραυμάτων, στην ακμή του προσώπου και στον ερυθηματώδη λύκο [10, 8]. Ευνοϊκή επίδραση έχει και στην ψωρίαση, ασθένεια του δέρματος με χρόνια εξέλιξη που χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό πάνω στο δέρμα μικρών κομματιών από λέπια. Εμφανίζεται περιοδικά, κυρίως κατά την περίοδο του χειμώνα Στην περίπτωση του εκζέματος, τοπική εφαρμογή αλοιφής που έχει ως βάση το δηλητήριο της μέλισσας, την πρόπολη και το βασιλικό πολτό επιφέρει μείωση της ξηροδερμίας και ενυδατώνει το δέρμα. Μόλις μία εβδομάδα θεραπείας έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κοκκινίσματος και του ερεθισμού στο δέρμα . Σε ότι αφορά τα μετα-εγχειρητικά προβλήματα επιστημονικές μελέτες απέδειξαν ότι η εφαρμογή μείγματος που περιέχει μέλι και βασιλικό πολτό σε πληγή, μόλις πριν και αμέσως μετά το κλείσιμο, μειώνει τον κίνδυνο μολύνσεων, κάτι που πολλές φορές δεν καταφέρνει η κλασσική θεραπεία

Αιματολογία

Ο βασιλικός πολτός αυξάνει την αιμοσφαιρίνη και τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος

Πασχάλης Χαριζάνης και Αικατερίνη Σάτου.

Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΠΗΓΗ =  https://www.facebook.com/agrotisspitisou/photos/t.1057736486/377398182434278/?type=3&theater -Katia Efstathiou

 

ΠΗΓΗ =  https://www.facebook.com/agrotisspitisou/photos/t.1057736486/377398182434278/?type=3&theater -Katia Efstathiou