Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 1931 ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ)
ΜΕΡΟΣ 2ο
Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (5/9-18/10/1931)
Το διάγγελμα του Μητροπολίτη Κιτίου Νικοδήμου (18 Οκτωβρίου 1931) και οι πιθανοί λόγοι που το προκάλεσαν.
Εντελώς αιφνιδιαστικά το πρωί της κυριακής 18 οκτωβρίου 1931 κυκλοφόρησε έντυπο διάγγελμα του Μητροπολίτη Κιτίου, που έφερε ημερομηνία 17 οκτωβρίου 1931, με το οποίο ανακοίνωνε στον λαό πως παραιτήθηκε από το βουλευτικό του
αξίωμα και αναλύονταν οι λόγοι και οι σκοποί της παραίτησής του.
Ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς, παρά την έντονη αντίθεσή του κατά της αγγλικής παρουσίας στην κύπρο, είχε εκφράσει προηγουμένως με πολλούς τρόπους τη σφοδρή αντίθεσή του στην άποψη για παραίτηση των ελλήνων μελών του νομοθετικού σώματος από το σώμα. και είναι αυτό ένα από τα πιο συγκλονιστικά σημεία του αγώνα
1. Τούτο φαίνεται από τη στάση που τήρησε στη σύσκεψη του σαϊττά2, καθώς και από μια σειρά άρθρων του3 στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Νέα Ισότης» της Λάρνακας, που εξέδιδε ο γαμβρός του Μητροπολίτη Δημήτριος Θεοχάρης. Γι’ αυτό αποτελεί μεγάλο πρόβλημα η απότομη και συγκλονιστική αυτή αλλαγή στάσεως από τον Μητροπολίτη. υπάρχουν, κατά τη γνώμη μου, δύο λόγοι που τον εξώθησαν σ’ αυτή. ο πρώτος είναι η πίεση που δεχόταν από πολιτικούς παράγοντες της πόλης και της επαρχίας του, όπως, π.χ. από τον Μιχαήλ Γ. Νικολαΐδη αναφέρεται συγκεκριμένα πως ο ίδιος, αντιτιθέμενος με σφοδρότητα στην πολιτική που ακολουθούσε ο Κιτίου Μυλωνάς για να μην παραιτηθούν οι Έλληνες αντιπρόσωποι από το βουλευτικό τους αξίωμα, προγραμμάτιζε εκδηλώσεις με στόχο την επίκριση της τακτικής Μυλωνά και τη μεθόδευση τρόπων για κορύφωση της αντίθεσης αυτής κατά της πολιτικής των μελών του νομοθετικού σώματος, και ειδικότερα του Μητροπολίτη Κιτίου. Ήδη ο Μ. Γ. Νικολαΐδης είχε εξαγγείλει πρόθεσή του να μιλήσει την Κυριακή 18 Oκτωβρίου στηνεθνική νεολαία Λάρνακας με θέμα:
«Η παρούσα πολιτική της κύπρου κατάστασις»1, και με ένα άρθρο του (που αποτελούσε «αδρή», όπως τη χαρακτηρίζει, περίληψη δημοσίων ομιλιών του) στο «νέον Έθνος» Λάρνακας, είχε εκφράσει καθαρά την αντίθεσή του
2.
Ο ίδιος ο Μ. Γ. Νικολαΐδης σε ανέκδοτο χειρόγραφο σημείωμά του με τίτλο «Oκτωβριανά του 1931» και επίτιτλο: «Χάριν ιστορίας»3 γράφει:«Είναι γεγονός αυταπόδεικτον ότι πέντε-έξι ημέρες προ της κυκλοφορίας του διαγγέλματος του αειμνήστου Μητροπολίτου Κιτίου Μυλωνά είχον προκηρύξει δημοσίαν ομιλίαν εις το Σταυροδρόμι της Λάρνακος, όπου
ήτο τότε και το οίκημα της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας Λάρνακος, διά την 2.30 μ.μ. ώραν της 18ης Οκτωβρίου ημέραν Κυριακήν κατά την οποία και εκυκλοφόρησε το εν λόγω διάγγελμα... Εκ τούτου είναι φανερόν ότι η Κυριακή της κυκλοφορίας του Ιστορικού διαγγέλγματος ήτο η 18η Οκτωβρίου 1931. Ούτε δύναται να αντιταχθή ότι ως ημέρα ενάρξεως του κινήματος πρέπει να θεωρηθή η της πυρπολήσεως του Κυβερνείου ή διαπράξεως άλλης τινός ενεργείας.
Κατά την αυγήν της 18ης Οκτωβρίου, ωρισμένης, ως είπον, διά την δημόσιαν ομιλίαν μου έλαβον εις την οικίαν μου το επαναστατικόν διάγγελμα του Μητροπολίτου Κιτίου και διεμήνυσα καταλλήλως, ότι θα γίνει η ομιλία μου, όχι πλέον με το οριζόμενον εις την ειδοποίησιν θέμα επί της τηρητέας υπό των Βουλευτών στάσεως, αλλά συμφώνως προς την δημιουργηθείσαν πλέον σοβαράν νέαν κατάστασιν και υπό το
πνεύμα του επαναστατικού Διαγγέλματος και ότι κατόπιν της ομιλίας μου θα εστέλλοντο εις την Μητρόπολιν μέλη της Εθνικής Νεολαίας με την σημαίαν των να συνοδεύσωσι τον Μητροπολίτην εις τον τόπον της ομιλίας – εις το ιστορικόν Σταυροδρόμι – διά να κηρύξει και από στόματος πλέον την επανάστασιν, το οποίον και έγινε.
Κατόπιν της ομιλίας μου υπό το πνεύμα και το γράμμα του Διαγγέλματος προσελθόντα πανηγυρικώς τον Δεσπότην εν συνοδεία μελών της Εθν. Νεολαίας και ηγουμένης της Ελ. Σημαίας προσεφώνησα καταλλήλως και παρέδωκα το βήμα, από του οποίου ο αείμνηστος ανήρ εξέπεμψε πατριωτικούς μύδρους και ηχούσιν ακόμη εις τα ώτα μου σαν να ήτο χθες οι ενθουσιώδεις λόγοι του «εκατάπινα πυρακτωμένα κάρβουνα», ετόνισε, «όταν έβλεπα τας συστάσεις μας εις το Νομοθετικόν, να περιφρονούνται και επείσθηκα ότι εκεί επαίζετο μια ιλαροτραγωδία εις βάρος του τόπου μας και δεν υπελείπετο πλέον ή να καταλήξωμεν όπου η δουλωμένη πατρίδα μας καλεί επιτακτικώς εις το ιερώτερον των καθηκόντων...» Εν τω μέσω ακρατήτων ενθουσιασμών και ζητωκραυγών επηκολούθησε επιβλητική με επικεφαλής τας σημαίας και τον Μητροπολίτην παρέλασις όλου του πλήθους διά των δρόμων της Π. Λάρνακας και κατελήξαμεν εις την Μητρόπολιν, όπου μετά δυσκολίας διελύθη το πλήθος.
Επηκολούθησαν ραγδαία όλα τα γνωστά γεγονότα, τα οποία κατέδειξαν ότι ο κυπριακός λαός, ευρεθείς ως εκ συνθήματος σύσσωμος ως εις άνθρωπος επί των επάλξεων του αγώνος, είναι πάντοτε έτοιμος εις πάσαν θυσίαν υπέρ της εθνικής του αποκαταστάσεως».
Ύστερα από τη νέα αυτή τροπή των πραγμάτων ο Νικολαϊδης διεμήνυσε στον Μητροπολίτη Μυλωνά πως η ομιλία θα γινόταν όχι με το αρχικό θέμα που είχε εξαγγελθεί1 μα σύμφωνα με τη νέα σοβαρή κατάσταση που είχε δημιουργηθεί και ανάλογα με το πνεύμα του επαναστατικού διαγγέλματος2.
Ως δεύτερος λόγος που οδήγησε τον Μητροπολίτη Κιτίου να αλλάξει πολιτική πρέπει μάλλον να θεωρηθεί η επίδραση του τότε προξένου της Ελλάδας στην Kύπρο Aλέξη Kύρου, που με τον Μυλωνά είχε στενές σχέσεις3. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, το διάγγελμα του κιτίου νικόδημου Μυλωνά κυ-
κλοφόρησε σε χιλιάδες αντίτυπα με το εξής περιεχόμενο:
«Έλληνες αδελφοί, Πενήντα και τρία χρόνια Αγγλικής κατοχής έπεισαν όλους και διεπίστωσαν περιτράνως:
α) ότι οι δούλοι λαοί δεν ελευθερούνται με τας ικεσίας και παρακλήσεις και τας εκκλήσεις προς τα αισθήματα των τυράννων,
β) ότι η απάντησις των τελευταίων είναι η περιφρόνησις προς τους ικετεύοντες ευτελείς δούλους και η αποθράσυνσίς των,
γ) ότι η μόνη σωτηρία μας από πάσης απόψεως είναι η εθνική απολύτρωσις και ότι οι ξένοι είναι εδώ διά να θεραπεύσουν τα γενικά και ειδικά συμφέροντά των με κατάντημα βέβαιον την ηθικήν και υλικήν μας εξαθλίωσιν.
Διά ταύτα, με το βλέμμα υψωμένον σταθερώς προς τον φωτεινόν αστέρα Νέας Βηθλεέμ του εθνικού Σωτηρίου, ένα δρόμον έχομεν και μόνον να βαδίσωμεν, τον δρόμον που είναι στενός και τεθλιμμένος μεν, αλλ’ οδηγεί προς την Σωτηρίαν. Να υψώσωμεν υπό το φως της ημέρας την σημαίαν της Ενώσεως και μέσα στας καμίνους των συνεχών προσπαθειών συσπειρωμένοι γύρω της, ομονοούντες και λησμονούντες τας
διχονοίας με πάσαν θυσίαν και με παν μέσον να επιδιώξωμεν την εθνικήν μας λύτρωσιν διά της μετά της Μητρός Ελλάδος Ενώσεώς μας.
Εν ονόματι του Θεού, προστάτου του Δικαίου, της Ηθικής και της Ελευθερίας, αγαθά υβριζόμενα από τον ξένον τύρρανον, εν ονόματι της αιωνίας ιδέας της Ελληνικής Πατρίδος πειθαρχήσωμεν προς την Φωνήν-Νόμον, Φωνήν-Πρόσταγμα, που καταβαίνει από το Σινά των εθνικών νομοδοσιών.
Πειθαρχήσωμεν πιστεύοντες προς τον θρίαμβον του Δικαίου υπέρ την βίαν. Τι και αν οι ξένοι τύραννοι στηρίζωνται επί κολοσσών κτηνώδους βίας και ισχύος; Προς τη βίαν ας αντιτάξωμεν το δίκαιόν μας, που θα θριαμβεύση στο τέλος, μάλιστα όταν εμπνέεται με όλην την δύναμιν της ψυχής. Προς την κτηνώδη βίαν ας αντιταχθούν τα αδάμαστα όπλα της ψυχής τα εμπνεόμενα και κραταιούμενα από την χαλυβδίνην ισχύν των αδουλώτων πίστεων, που ξεύρουν και δύνανται πάντα να νικούν, να κινούν ακόμη και τα ασάλευτα όρη των ακατορθώτων.
Πειθαρχήσωμεν προς την Φωνήν αυτήν, που είναι η Φωνή της Πατρίδος, είναι η Φωνή που αναβαίνει από τους τάφους εκείνων, όσοι επτά αιώνας σπείραν τα οστά των εις τους κόλπους της Κυπριακής γης χωρίς η πραγμάτωσις των πόθων και ονείρων των διά μίαν εθνικήν λύτρωσιν να γλυκάνη
τας αθλίας ημέρας της πολυστενάκτου ζωής των. Πολίται ψυχικώς της Ελευθέρας Ελληνικής Πατρίδος προδίδομεν εκείνους πειθαρχούντες προς τους νόμους και προστάγματα του Ξένου Δυνάστου, προς τον οποίον και προς τους ανόμους νόμους του ουδεμίαν υπακοήν χρεωστούμεν.
Αντιτάξωμεν λοιπόν ανυπακοήν προς τας αδίκους και αυθαιρέτους θελήσεις του, και καταβάλωμεν κάθε προσπάθεια διά να λείψη από τον τόπο μας, προς εξαγνισμόν του, το άγος και όνειδος του ανθρωπίνου πολιτισμού που λέγεται Αγγλική κατοχή και Διοίκησις της Κύπρου.
Είπον ότι ο δρόμος ούτος είναι στενός και τεθλιμμένος και οδηγεί διά των θυσιών προς την σωτηρίαν της απολυτρώσεως. Τέκνα της φυλής, που έστησε δίπλα από τους θριάμβους των ηρωισμών τα ολοκαυτώματα του Μεσολογγίου και του Αρκαδίου, ας μη ανακόψωμεν τον δρόμον, όστις μόνος οδηγεί προς τας τραχείας κορυφάς της επιτυχίας της νίκης.
Εμπρός όλοι, και μάλιστα οι νέοι ας γίνουν η πρωτοπορία του αγώνος.
Ας δείξουν ότι δεν είναι μόνον νέοι το σώμα, αλλά και την ψυχήν έχουν νεάζουσαν και ορμώσαν προς τας σκληράς επιδιώξεις και τους τραχείς αγώνας διά μίαν ελευθέραν Πατρίδα, διά μιαν ευτυχή αύριον, η οποία τους ανήκει περισσότερον ή εις ημάς.
Εμπρός και ο Θεός, που δεν έπλασε τους λαούς του και τα πλάσματά του να είναι δούλοι των άλλων λαών, είναι μαζύ μας.
Ο ΚΙΤΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
17η Οκτωβρίου 1931».1
Την ίδια ακριβώς μέρα (17 οκτωβρίου) ο Μητροπολίτης Κιτίου υπέβαλε με επιστολή του την παραίτησή του από τη θέση βουλευτή του όγδοου εκλογικού διαμερίσματος (Λευκάρων) στον κυβερνήτη του νησιού. στην επιστολή του ο Μητροπολίτης τόνιζε πως ενώ οι κύπριοι Έλληνες με τη χριστιανικότερη υπομονή υπέμειναν για 53 ολόκληρα χρόνια τον ζυγό της αγγλικής δουλείας, δίχως να παραλείψουν με οποιαδήποτε ευκαιρία να διαμαρτύρονται, οι ξένοι κατακτητές παρέμειναν ασυγκίνητοι και με το «ψευδοκοινοβουλευτικόν των κατασκεύασμα που λέγεται νομοθετικόν συμβούλιον» κατέπνιγαν την έννομη αντίδραση και αντιπολίτευση της ελληνικής πλειοψηφίας των 5/6 των ελλήνων κατοίκων του νησιού με νόθο πλειοψηφία που την καθιέρωσαν τα κατ’ όνομα μόνο συνταγματικά βασιλικά διατάγματα.1
ii) Συνέπειες του Διαγγέλματος
Η στάση των βουλευτών και της ΕΡΕΚ
Ύστερα από το ανέλπιστο2 αυτό διάγγελμα, συγκεντρώθηκαν την ίδια μέρα (Κυριακή, 18 οκτωβρίου 1931) στις 2 μ.μ. στην αρχιεπισκοπή οι άλλοι βουλευτές, εκτός από τον αραδιπιώτη, και συζήτησαν την κατάσταση που δημιουργήθηκε με την πα-
ραίτηση και τη διακήρυξη του Μητροπολίτη κιτίου, χωρίς όμως να καταλήξουν σε συγκεκριμένη απόφαση.
Τη Δευτέρα, 19 οκτωβρίου του 1931, συγκροτήθηκαν άλλες δυο συνεδρίες των βουλευτών, κατά τις οποίες όμως, αντί να διαπιστωθεί οποιαδήποτε μεταξύ τους ομοφωνία, σημειώθηκε νέο ρήγμα στις γραμμές τους.
Συγκεκριμένα, τρεις βουλευτές, οι ν. κλ. Λανίτης, Φ. Κυριακίδης και Γ. Αραδιπιώτης, δήλωσαν πως είχαν και αυτοί με τη σειρά τους παραιτηθεί από το βουλευτικό αξίωμα. Οι άλλοι οκτώ ύστερα από συζήτηση κατέληξαν στην απόφαση να μην παραιτηθούν, πιστεύοντας ότι η παραίτησή τους δεν θα είχε ουσιαστικό νόημα, γιατί ο λαός θα τη θεωρούσε απόρροια της παραιτήσεως του Μητροπολίτη κιτίου και θα
πίστευε πως είχαν παρασυρθεί από εκείνον. για τον καθορισμό της πάρα πέρα πολιτικής πορείας αποφάσισαν πως θα έπρεπε πρώτα να συμπληρωθούν οι τέσσερεις θέσεις που είχαν κενωθεί3.
Έτσι οι οκτώ βουλευτές που δεν παραιτήθηκαν, εξέδωσαν και κυκλοφόρησαν στις 20 οκτωβρίου ανακοινωθέν, με το οποίο εξηγούσαν τη θέση τους. το «ανακοινωθέν του βουλευτικού σώματος» περιλαμβάνεται σαν εσώκλειστο το έγγραφο του Storrs υπ’ αρ. 3 προς τον υπουργό αποικιών (βλ. ταραχαί εν κύπρω, σ. 37-38) και είναι το ακόλουθο:
«Έκπληκτον το σώμα των Ελλήνων βουλευτών εκ της μονομερούς και κρυφίας παραιτήσεως του αγίου Κιτίου, συνελθόν κατά το απόγευμα της παρελθούσης Δευτέρας, εν τω Μεγάλω Συνοδικώ της Αρχιεπισκοπής απεφάσισεν όπως επί του παρόντος μη χαρακτηρίση δεόντως την παράδοξον στάσιν του αγίου Κιτίου, παλινωδήσαντος κρυφίως την τελευταίαν
στιγμήν, τορπιλλίσαντος την ενότητα του σώματος των Ελλήνων βουλευτών και μηδενίσαντος διά της μονομερούς του πράξεως και του τρόπου καθ’ ον την επετέλεσε, την σημασίαν και βαρύτητα μιας ομαδικής παραιτήσεως με πρόγραμμα Παγκύπριον και καθωρισμένον, και δη δι’ εγγρά-
φου πολύ ριζοσπαστικωτέρου και επαναστατικωτέρου από το ιδικόν του, φέροντος τας υπογραφάς ουχί μόνον ολοκλήρου του βουλευτικού σώματος, αλλά και αυτού του Εθνάρχου.
Απεφάσισεν επίσης όπως προ των δολίων ενεργειών, κύκλων καταχθονίων, οίτινες παρέσυραν ατυχώς και τινας Κυπρίους καλής πίστεως όπως παραμείνη επί των μαρτυρικών και ασφυκτικών του επάλξεων, επί των οποίων το έταξεν ο λαός, παρεμποδίζον αν μη τι άλλο, την επανάληψιν της τραγικής ιστορίας της επταδικής περιόδου, ήτις εκηλίδωσε την ιστορίαν της Νήσου μας και παρέδωσε διά των ιδίων χειρών μας
αλυσιδέτους τας ελευθερίας του λαού.
Απεφάσισεν επίσης μεταξύ άλλων να παραμείνη επί των μαρτυρικών του επάλξεων, αφ’ ενός μεν λόγω ελλείψεως ομαδικού, συντονισμένου και υπευθύνου αγώνος, ουδόλως δηλωθέντος εκ μέρους των παραιτηθέντων (πλην του κ. Φειδία Ι. Κυριακίδου) ότι επανεκλεγομένων δεν θα προσέλθωσιν εις την Βουλήν, ή ότι θα επαναπαραιτηθούν, αφ’ ετέρου δε διότι έχει χαράξει τελευταίως ιδίαν ριζοσπαστικήν επαναστατικήν πολιτικήν, με κυρίαν κατεύθυνσιν την Ένωσιν, την οποίαν θα επιδιώξη, συπληρουμένης συντόμως της Βουλής, δι’ όλων των δυνάμεων και θυσιών.
Το Βουλευτικόν Σώμα.
ΣΤ. ΣΤΑΥΡΙΝΑΚΗΣ, Βουλευτής Λευκωσίας.
Θ. ΘΕΟΔΟΤΟΥ, Βουλευτής Ορεινής.
Γ. ΧΑΤΖΗΠΑΥΛΟΥ, Βουλευτής Μόρφου – Λεύκας
Μ. ΣΙΑΚΑΛΛΗΣ, Βουλευτής Αμμοχώστου.
Δ. ΣΕΒΕΡΗΣ, Βουλευτής Κυρηνείας
Κ.Π.ΡΩΣΣΙΔΗΣ, Βουλευτής Μεσσαορίας-Καρπασίας
ΧΡ. ΓΑΛΑΤΟΠΟΥΛΟΣ, Βουλευτής Πάφου
ΧΑΡ. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Βουλευτής Χρυσοχούς-Κελεκεδάρων»
Στο σημείο αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να υπογραμμιστούν δύο αρνητικά σημεία που σημαδεύουν το διάγγελμα του Μητροπολίτη Μυλωνά. το πρώτο σημείο που θα πρέπει να αναφερθεί είναι η τεράστια αντινομία και παλινωδία που επικράτησε ανάμεσα στις μέχρι τότε διακηρυγμένες θέσεις του Μητροπολίτη – που υπογράμμιζε με έμφαση την
ανάγκη για διατήρηση των βουλευτικών θέσεων των ελληνικών μελών του νομοθετικού σώματος – και στην πολιτική του πράξη με το διάγγελμά του της 17ης οκτωβρίου 1931. στην περίπτωση αυτή ασφαλώς υπάρχουν (και επισημαίνονται για πρώτη φορά) ορισμένα ελαφρυντικά: η λαϊκή πίεση, που εκφράζεται με τη στάση του Μ. γ. νικολαΐδη, για την οποία αναφερθήκαμε ήδη. Όφειλε όμως, κατά την άποψή μας, ο Μητροπολίτης Κιτίου – αν πραγματικά πίστευε πως η εμμονή στη διατήρηση των βουλευτικών αξιωμάτων των ελληνικών μελών του νομοθετικού σώματος ήταν σωστή – να εμμείνει στην απόφασή του αυτή και να μην ενδώσει.
Γιατί, ασφαλώς, από τις ενδοτικές αυτές ενέργειες (από μέρους της πολιτικής ηγεσίας του κυπριακού λαού) στις επιταγές του πλήθους πλήγηκε σοβαρά κι ανεπανόρθωτα η κυπριακή υπόθεση, τόσο στην περίοδο του κινήματος του 1931, όσο και στη μετέπειτα εξελικτική πορεία της εξάλλου, θα πρέπει ως δεύτερο αρνητικό σημείο, σε σχέση με το διάγ-γελμα, να υπογραμμιστεί η έλλειψη συντονισμού σε σχέση με τους άλλους συναδέλφους του στο νομοθετικό, που χαρακτήρισε την πολιτική εκείνη απόφαση του Μητροπολίτη. πολύ ορθότερο θα ήταν αν οποιαδήποτε απόφαση λαμβανόταν ομαδικά και συντονισμένα. το γεγονός, άλλωστε, αυτό – της έλλειψης δηλαδή ομαδικού, συντονισμένου κι υπεύθυνου αγώνα – υπογράμμισαν και οι βουλευτές, που δεν είχαν παραι-
τηθεί με τη σχετική διακήρυξή τους.
Βέβαια – όπως προκύπτει από την ιστορική επισκόπηση – ο λαός επέβαλε τότες στην πολιτική ηγεσία του την ακολουθητέα γραμμή: της παραίτησης, δηλαδή, από το βουλευτικό αξίωμα και της δυναμικής αντιπαράθεσης με την αποικιοκρατία. Δεν αποκλείεται όμως, αν ψυχραιμότερα και ομαδικότερα σταθμιζόταν η κατάσταση, να αποφεύγονταν οι παραιτήσεις και να αποτρέπονταν τα γεγονότα με τις
οδυνηρές επιπτώσεις τους.
Οπωσδήποτε τα πράγματα, από τις 18 οκτωβρίου ήδη, εξελίσσονταν ραγδαία ώστε να αποκρουστεί κάθε σκέψη για πάρα πέρα παραμονή των βουλευτών στις θέσεις τους. επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων έγινε ο Μητροπολίτης κιτίου, που αποτέλεσε τον ουσιαστικό ρυθμιστή της κατάστασης1.
Παράλληλα κινήθηκε δραστήρια και η εθνική ριζοσπαστική Ένωση Κύπρου (ΕΡΕΚ), που στις 18 οκτωβρίου εξέδωσε με τη σειρά της επαναστατική προκήρυξη
προς τον κυπριακό λαό2.
Η προκήρυξη που εξέδωσε η ερεκ σε φυλλάδιο, με τίτλο «προγραμματικαί αρχαί της εθνικής ριζοσπαστικής ενώσεως κύπρου», βρήκε επίσης σχετικά μεγάλη ανταπόκριση στις τάξεις του κυπριακού λαού1. το κείμενο της ΕΡΕΚ – για το οποίο αξίζει να σημειωθεί πως καμιά αναφορά δεν κάμνει ο Storrs στις εκθέσεις του – είναι το ακόλουθο:
«Τα μέλη της Ε.Ρ.Ε.Κ. Έλληνες κάτοικοι της νήσου Κύπρου, συναισθανόμενοι βαθέως τας απέναντι εαυτών ως ανθρώπων αφ’ ενός και της μεγάλης ελληνικής πατρίδος και του αθανάτου ελληνικού πολιτισμού αφ’ ετέρου υποχρεώσεις των:
1. Τάσσουν ως σκοπόν των την μετά φανατισμού επιδίωξιν της μετά του ελληνικού πολιτειακού συνόλου ενώσεως της Κύπρου.
2. Πιστεύουν ακραδάντως ότι η προσάρτησις της Κύπρου εις το ελεύθερον ελληνικόν πολιτειακόν σύνολον όχι μόνον ικανοποιεί αναφαίρετον ανθρώπινον δικαίωμα, αλλ’ είνε και το μόνον μέσον προς δημιουργίαν όρων πραγματικής πνευματικής και υλικής προόδου των κατοίκων της νήσου.
3. Διακηρύσσουν αφόβως ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι ο ηθικός των κόσμος ως ανθρώπων και ως Ελλήνων δεν συμβιβάζεται κατ’ ουδένα τρόπον προς οιανδήποτε κατάστασιν δουλείας ή εξαρτήσεως όσον χαλαρά και αν ήθελε ποτε καταστή αύτη.
4. Αντικρούουν απολύτως, εις ένδειξιν αγανακτήσεως επί τη δουλεία της νήσου των και εις εκδήλωσιν της αδιαλλάκτου των τάσεως προς ελευθερίαν, κάθε συνεργασίαν μετά της ξένης κυβερνήσεως εν τη νομοθετική, τη εκτελεστική και τη διοικητική εξουσία και υπό το παρόν και υφ’ οιονδήποτε εις το μέλλον τυχόν δοθησόμενον εις την Κύπρον πολίτευμα.
5. Θα θεωρούν ως εχθρόν της πατρίδος πάντα εκ των Ελλήνων κατοίκων της νήσου του οποίου η συμπεριφορά αντίκειται ή οπωσδήποτε χαλαρώνει τον εθνικόν αγώνα, όστις έχει ένα σκοπόν, την ένωσιν και μόνον την ένωσιν.
6. Θα εργάζωνται αόκνως διά την υγιά και εθνικήν διαπαιδαγώγησιν του λαού, θα προσπαθούν, όπως καταστήσουν όσον το δυνατόν στενωτέρους τους δεσμούς μετά της ελευθέρας πατρίδος, θα υποστηρίζουν μετά φανατισμού παν το ελληνικόν και θ’ αποφεύγουν να πράττουν
ο,τιδήποτε απάδει προς την ελληνικήν αξιοπρέπειαν.
7. Θα υποστηρίζουν όσον τοις είναι δυνατόν τα προϊόντα της Κυπριακής γης, βιομηχανίας και χειροτεχνίας.
8. Θα συνδέωνται στενώς προς άλληλα εν τη εθνική των δράσει και θα χορηγούν προς άλληλα πάσαν την δυνατήν ηθικήν και κοινωνικήν ενίσχυσιν.
9. Θα τηρούν αυστηρώς τα αρχάς της Ε.Ρ.Ε.Κ., θα εμπνέωνται μόνον υπό τούτων, αποβλέποντα εν τη διεξαγωγή του εθνικού αγώνος αποκλειστικώς εις την ιδέαν και ουδόλως εις πρόσωπα.
10. Θα εργάζωνται επιμόνως προς εξάπλωσιν της Ε.Ρ.Ε.Κ. και θ’ ακολουθούν πιστώς το πρόγραμμα και τας αποφάσεις αυτής.
Έλληνες Κύπριοι,
Όσοι ασπάζεσθε τας ανωτέρω αρχάς της Ε.Ρ.Ε.Κ. και ποθείτε ταχείαν και ασφαλή εκπλήρωσιν του εκτιθεμένου σκοπού της προσέλθετε εις τους κόλπους της.
Επίσημον όργανον τακτικής μετά του λαού επικοινωνίας η Ε.Ρ.Ε.Κ. θα έχη την εφημερίδα «ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΟΣ», ήτις θ’ αρχίση εκδιδομένη από του προσεχούς Σαββάτου ήτοι 24 Οκτωβρίου.
Εν Λευκωσία τη 18η Οκτωβρίου 1931
Ανδρέας Χ. Γαβριηλίδης, δικηγόρος από τα Βαρώσια, Αντώνης Χ’’Οικονόμου, δημοσιογράφος από τη Λάρνακα, Αντώνης Η. Γεωργιάδης, ιατρός από τη Γιαλούσα, Αργυρός Δρουσιώτης, γυμνασιάρχης από τη Λεμεσό, Γεώργιος Φασουλιώτης, δημοσιογράφος από τη Λεμεσό, Ευαγόρας Γ. Παπανικολάου, δικηγόρος από τη Λευκωσία, Θεόκλητος Σοφοκλέους, γυμνασιάρχης από την Κερήνεια, Θεοφάνης Τσαγγαρίδης,
έμπορος από τη Λευκωσία, Ιωάννης Πηγασίου, ιατρός από τη Λευκωσία, Κ. Ζαχαριάδης, παιδονόμος από τη Λευκωσία, Κώστας Πικής, έμπορος από τη Λευκωσία, Λεύκιος Ευγεν. Ζήνων, δικηγόρος από τη Λεμεσό, Ξενοφών Κουμπαρίδης, καθηγητής από την Ευρύχου, Πέτρος Αδαμίδης, έμπορος από τα Βαρώσια, Πίπης Κωνσταντινίδης, οδοντίατρος από τη Λευκωσία, Πολύκαρπος Σ. Ιωαννίδης, γραμματεύς από την Κερύνεια, Σάββας Λοϊζίδης, δικηγόρος από την Κερήνεια, Στέλιος Κλυτίδης, δικηγόρος από τη Λευκωσία, Χρίστος Τραχωνίτης, παντοπώλης από τη Λευκωσία, Φώτης Γεωργιάδης, δικηγόρος από την Πάφο, Αλέξανδρος Γρηγορίου, έμπορος από τα Βαρώσια.
Την ίδια μέρα (18 οκτωβρίου 1931) ο Μητροπολίτης κιτίου εκφώνησε στη Λάρνακα επαναστατική ομιλία κατά την οποία χρησιμοποίησε και φράσεις σαν τις πιο κάτω: «προς όφελος της χώρας ταύτης δεν οφείλομεν να υπακούωμεν εις τους νόμους των. Μη φοβήσθε διότι η Αγγλία έχει στόλον. Οφείλομεν πάντες να προσπαθήσωμεν διά την ένωσιν και
εν ανάγκη να χύσωμεν το αίμα μας»1.
Ύστερα από διαβουλεύσεις τις οποίες έκαμαν οι αγγλικές αρχές για τη στάση την οποία έπρεπε να τηρήσουν απέναντι στο Μητροπολίτη κιτίου, αποφάσισαν να μην προχωρήσουν στη σύλληψή του2. Ο Storrs μάλιστα, βέβαιος πως η κατάσταση δεν θα εκτραχυνόταν περισσότερο, πήρε την απόφαση να αναχωρήσει από το νησί – για λόγους ιδιωτικούς, όπως ανακοίνωσε – με προορισμό την αγγλία3.
Πηγή : ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955. ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ1955-1959 Λευκωσία 2013
http://pirforosellin.blogspot.gr/ - Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου
της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός
σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν
στην Ελλάδα.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή
εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν
υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα
αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην
συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ,
ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των
συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου