Η λαδανιά, ο αλάδανος, η λουβιδιά, κίστος ο λαχναίος μέσα από την μυθολογία και την λαογραφία, του Όμηρου Ερμείδη - Lady, alder, lavidia, kistos the lachain through mythology and folklore - Homer Ermedis

[η εικόνα προέρχεται από την ιστοσελίδα http://envifriends.blogspot.gr/2011/02/blog-post.html]

το Λάδανο [λαϊκή ονομασία] ή ο Κίσθος [ονομασία παρ’ αρχαίοις] ή ο Κισθός [ονομασία παρ’ αρχαίοις] ή ο Κίσθαρος [ονομασία παρ’ αρχαίοις], ο Κίστος ο κρητικός ή ο Αλάδανος [λαϊκή ονομασία] ή ο Αλίσαρος [λαϊκή ονομασία] ή η 

Αλιταριά [λαϊκή ονομασία] ή η Κίστα [λαϊκή ονομασία] ή η Κιστάρια [λαϊκή ονομασία] ή η Λαδανιά [λαϊκή ονομασία] ή η Λουβιδιά [λαϊκή ονομασία] ή ο Αττίσαρος [λαϊκή ονομασία] η Κνούκλα [λαϊκή ονομασία εις την Φωκίδα] [είδος 1ον εν Ελλάδι],

ο Κίστος ο ελελισφακόφυλλος ή ο Cistus salvifolius[λατινική΄ονομασία] ή η αγριοφασκομηλιά ο Αλάδανος [ονομασία εις την μινωϊκή Κρήτη] ή Αλαδανιά [λαϊκή ονομασία]

ή ο Αγκίσαρος [λαϊκή ονομασία] ή το Ακίσσαρο [λαϊκή ονομασία] ή η Αλαδανιά [λαϊκή ονομασία] ή η Αλυταριά [λαϊκή ονομασία] ή ο Ατζίκαρος [λαϊκή ονομασία] ή οι Αττίσαροι [λαϊκή ονομασία] ή οι Αλίσαροι [λαϊκή ονομασία] ή οι Αλιταριές [λαϊκή ονομασία] ή η ήμερη Κουνουκλιά [λαϊκή ονομασία] ή το ήμερο Κιστάρι [λαϊκή ονομασία] ή ή ο Κίσθος ο θήλυς [ονομασία κατά τον Διοσκουρίδη] ή η Αγριοφασκομηλιά [λαϊκή ονομασία] ή η Ξιστάρια [λαϊκή ονομασία] ή η Ξισταριά[λαϊκή ονομασία] ή οι Ξισταριές [λαϊκή ονομασία] ή το Λάδανο [λαϊκή ονομασία] [είδος 2ον εν Ελλάδι],

ο Κίστος ο κρητικός ή ο Cistus Greticus [λατινική ονομασία] ή η Λαδανιά [λαϊκή ονομασία] ή ο Αλάδανος [λαϊκή ονομασία]  ή η Λουβιδιά[λαϊκή ονομασία] ή οι Κουνουκλιές [λαϊκή ονομασία]ή το Λάδανο [λαϊκή ονομασία]ή η Λουβιδιά [λαϊκή ονομασία]ή το Κιστάρι [λαϊκή ονομασία]ή η Κίστα [λαϊκή ονομασία] ή η Κισταριά [λαϊκή ονομασία]ή τα Κίσταρα[λαϊκή ονομασία][είδος 3ον εν Ελλάδι]

ο Κίστος ο λαχναίος ή ο Cistus vilosus incanus [λατινική ονομασία] ή ο άρρην Κίστος του Διοσκουρίδου και του Θεοφράστου ή η Κουνουκλιά [λαϊκή ονομασία]  ή η Λαδανιά [λαϊκή ονομασία] [είδος 4ον εν Ελλάδι]

ο Κίστος ο σαλβιόφυλλος ή το Αγριόθρουμπο [λαϊκή ονομασία]

το Λάδανο ή Λίδανο [ονομασία κατά τον Ηρόδοτο όπως και των Ρωμαίων] [είδος 5ον εν Ελλάδι]

ο Κίστος ο μικρανθής ή ο Cistus parviflorus [λατινική ονομασία] [είδος 6ον εν Ελλάδι]

ο Κίστος ο μομπελιανός ή ο Cistus monspeliensis [λατινική ονομασία] ή ο Βούκιθος [λαϊκή ονομασία] ή το βούκιθο [λαϊκή ονομασία] ή το βούθικο [λαϊκή ονομασία] ή το Λάδανο[λαϊκή ονομασία] [είδος 7ον εν Ελλάδι]

ο Λωτός ο κρητικός ή το Αγριοθρούμπι[λαϊκή ονομασία]  [είδος 8ον εν Ελλάδι]

   Αναφέρεται από τον Ηρόδοτο εις το 3,... : «το δε λήδανον, το καλέουσι Αράβιο λάδανον». Από τον Διοσκουρίδη εις το 1, 97 αναφέρεται ο κίσθαρος, επίσης εις το Λεξικό Βοτάνων εν Ανέκδοτα Βοασσοάδ [έκδοσις 1833μ.Χ.]2,398 : «κίσσαρος και κίσθαρος ο χαμαικέρασος». Ο Μνησίμαχος ο κωμικός εις το 4,.. ως κίσθος : «λίνδου, κίνδου, κίσθου,μίνθου». Ο Θεόφραστος εις το έργο του «Περί φυτών ιστορίαι» εις το 6,.,. . Και ο Διοσκουρίδης εις το έργο του «Αλεξιφάρμακα» εις το 1,..

   Ο λάδανος ήτο ιερό φυτό του Διός.

   Είναι ιθαγενές των παραμεσόγειων χωρών, φυτό φρυγανώδες, πλουσίως διακλαδούμενο, αναστήματος ενός μέτρου με ανθήρες πολλούς και καρποφόρους. Εις την πατρίδα μας απαντάται με τις ονομασίες : κίστα, κιστάρια, κίσταρα, αττίσαροι, αλίσαροι, αλιταριές, ξιστάρια, ξισταριές, κουνουκλιές. Κυριώτερα είδη είναι ο κίστος ο ελελιφασκόφυλλος, κοινώς αγριοφασκομηλιά  ή ο Κίσθος ο θήλυς κατά τον Διοσκουρίδη, ο κίστος ο κρητικός κοινώς Η λαδανιά, αλάδανος, λουβιδιά, κίστος ο λαχναίος ο του Θεόφραστου και Διοσκουρίδου κίσθος ο άρρην, ο κίστος ο μικρανθής και κίστος ο μονπελιανός ο κοινώς βούκιθος ή βούθικο. Άπαντα τα είδη του κίστου και ειδικά του κρητικού, εκκρίνουν εις τις μασχάλες των φύλλων κα των βλαστών, τις θερμές ημέρες του έτους, είδος βαλσαμώδους ρυτίνης, της καλουμένης λάδανο. Όπου χρησιμοποιείτο παλαιότερα εις την ιατρικήν.  

  Μια πανάκεια της αρχαιότητος, που έμεινε σε χρήση μέχρι τις μέρες μας σχεδόν, είναι το λάδανο ή λάβδανο, ένα φάρμακο που παρασκευαζόταν από τον κίσθο. Κατά το Διοσκουρίδη, το κυπριακό λάδανο ήταν άριστης ποιότητος ενώ το αραβικό και το λιβυκό ήταν υποδεέστερα. Τόσο ο Διοσκουρίδης όσο και ο Πλίνιος περιγράψουν τον παράδοξο τρόπο με τον οποίο παρασκευαζόταν το λάδανο από την κολλώδη ουσία που βγάζουν τα φύλλα του φυτού. Την ουσία αυτή, που κολλούσε στα πηγούνια και τα μεριά των κατσικιών και των τράγων καθώς αυτά έβοσκαν και έτρωγαν το φυτό, αφαιρούσαν οι κατασκευαστές λαδάνου, και αφού την διύλιζαν, την έπλαθαν σε βώλους. Μια άλλη μέθοδος που περιγράψουν, επιβίωσε μέχρι τον αιώνα μας. Σ' αυτή, οι συλλέκτες του λαδάνου έσερναν σκοινιά πάνω στους θάμνους, και πάνω σ' αυτά κολλούσε η λιπαρή ουσία, την οποία αφού έξυναν, την έπλαθαν πάλι σε βώλους. Οι πηγές μιλούν για μεγάλο αριθμό παθήσεων που μπορούσαν να θεραπευτούν με το λάδανο. Αναφέρω ενδεικτικά ότι, κατά τον Διο-σκουρίδη, το λάδανο είναι στυπτικό, μαλακτικό, διουρητικό και αναστομωτικό. Υποκαπνίζεται σε παθήσεις της μήτρας, και, μαζί με άλλες ουσίες, προστατεύει από την τριχόπτωση.

   Μαζί με τον κίσθο αξίζει να αναφερθεί και η υποκισθίδα, που όπως δηλώνει και το όνομά της βλαστάνει κάτω από το φυτό αυτό του οποίου είναι παράσιτο. Η υποκιστίς είχε πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες και μ' αυτή παρασκεύαζαν ένα γνωστότατο φάρμακο, τον «Υποχιστίδος χυλό». Μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνη της [ή με κρασί] ή, συχνότερα, αναμεμειγμένη με άλλα φάρμακα, για την αντιμετώπιση αιμορραγιών και την επούλωση πληγών και ελκών, ιδιαίτερα των γεννητικών οργάνων. Σημαντική επίσης ήταν η χρήση της σε φάρμακα για το στομάχι και το πεπτικό σύστημα.

  Ο Αλάδανος από την αρχαιότητα εχρησιμοποιείτο εις την θεραπευτική, όπως μας αναφέρεται και από τους κάτωθι :

  Ο Ιπποκράτης αναφέρει ότι το χρησιμοποιούσε κατά της τριχοπτώσεως.

  Ο Διοσκουρίδης αναφέρει: Το λάδανον δύναμιν έχει θεραπευτικήν, μαλακτικήν, αναστομωτικήν, ίστησι δε τας ρέουσας τρίχας μιγέν οίνω και σμύρνη και μυρσινίω ελαίω, ουλάς τε ευπρεπεστέρας ποιεί μετ' οίνου καταχριόμενον και ωταλγίας μεθ' υδρομέλιτος ή ροδίου εγχεομένου θεραπεύει, υποθυμιάται δε και προς δευτέρων εκβολάς και σκληρίας θεραπεύει τας εν μήτρα εν πεσσώ μιγέν, και ταις ανωδύνοις και βηχικάς και μαλάγμασι χρησίμως μείγνυται κοιλίαν τε ίστησι συν οίνω παλαιώ ποθέν, έστι δε και αρνητικόν»,Από την αρχαιότητα μέχρι και το τέλος του ιδού αιώνα το λάδανο το χρησιμοποιούσαν ως αντιλοιμώδες [κατά της πανώλους] και σαν τονωτικό.

  Ο Κέλσος αναφέρει τη χρησιμοποίηση της ρητίνης του, ως έμπλαστρο σε κακοήθη σαρκώματα.

  Ο Αέτιος ο Αμιδηνός αναφέρει ότι το λάδανον χρησιμοποιείτο ως πεσσός δια σκληρούς όγκους της μήτρας.

  Ο Ορειβάσιος αναφέρει ότι παρασκεύαζε αλοιφή με λάδανο κατά της τριχοπτώσεως.

  Ο Αβικέννας αναφέρει τη χρήση του λαδάνου για την αποσκλήρυνση του στομάχου και εντέρου και με τη μορφή αλοιφής για τη θεραπεία του σπλήνα.

   Είναι γένος φυτών της οικογενείας των κιστωδών, η οποία περιλαμβάνει 16 είδη τα οποία ευκρινώς διαφέρουν μεταξύ των, ιθαγενή των παραμεσόγειων χωρών. Είναι φυτά φρυγανώδη, με πλούσια διακλάδωση, αναστήματος 1 μέτρου, με πολλούς ανθήρες και καρποφόρους, απαντάται και εις την πατρίδα μας με τις λαϊκές ονομασίες : Αγκίσαρος, ακίσσαρο, αγριοφασκομηλιά, αλάδανος, αλαδανιά, αλυταριά, ατζίκαρος, αττίσαροι, αλίσαροι, αλιταριές, ο βούκιθος, το βούκιθο, ήμερη κουνουκλιά, ήμερο κιστάρι, ξιστάρια, ξισταριές, κουνουκλιές, λάδανο, λαδανιά, λουβιδιά, κιστάρι, κίστα, κισταριά, κίσταρα, κ.λ.π.

  Κυριώτερα είδη του ως άνω γένους είναι :  

1ον] ο Κίστος ο ελελισφακόφυλλος ή ο Cistus salvifolius  [λατινική ονομασία] με την λαϊκή ονομασία αγριοφασκομηλιά.

2ον] ο Κίστο ο κρητικός ή ο Cistus Greticus [λατινική ονομασία]με τις λαϊκές ονομασίες λαδανιά, αλάδανος, λουβιδιά.

3ον] ο Κίστος ο λαχναίος ή ο Cistus vilosus ή incanus [λατινική ονομασία] ο και ονομαζόμενος άρρην Κίστος του Διοσκουρίδου κα του Θεοφράστου.

4ον] ο Κίστος ο μικρανθής ή ο Cistus parviflorus [λατινική ονομασία]  και

5ον] ο Κίστος ο μομπελιανός ή ο Cistus monspeliensis [λατινική ονομασία] ο κοινώς βούκιθο και βούθικο.

  Άπαντα τα είδη του κίστου, και ιδίως του κρητικού εκκρίνουν εις τις μασχάλες των φύλλων και των βλαστών τους, εις τις θερμές εποχές του έτους, είδος βαλσαμώδους ρητίνης, λαδάνου καλουμένης, η οποία άλλοτε εχρησιμοποιείτο εις την φαρμακευτικήν.    

 Η Αλαδανιά είναι το φυτό που παράγει τη μοναδική αρωματική ρητίνη αλάδανο.

 Τα άνθη είναι 4-6 εκατοστά μεγάλα, με στεφάνη σε έντονο υπόροδο χρώμα και λευκό εις το κέντρο, με πέντε σέπαλα ωοειδή και πέντε πέταλα ελαφρά δίλοβα και ρυτιδωτά. Φύεται σε φρυγανότοπους, κάθε καλοκαίρι παράγει επάνω εις τα στενόμακρα πράσινα φύλλα της ένα υγρό διάφανο, σαν ιδρώτα, από το οποίο προέρχεται ο αλάδανος μια μαύρη αρωματική ρητίνη.

Ο αλάδανος εχρησιμοποιείτο από πληροφορίες που έχουμε εις την Μινωϊκή Κρήτη.

Ο Ηρόδοτος εις το έργο του Ιστορία ΙΙΙ,.. όπως και όλοι οι μεταγενέστεροι Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς αναφέρουν το λάδανο ή λήδανο. Ο αλάδανος ήταν το σπουδαιότερο φυτικό προϊόν της Κρήτης, το κατεξοχήν κρητικό προϊόν το οποίο και εξαγόταν. Οι Μινωΐτες χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη του σε θυμιάματα, σε θεραπευτικές αλοιφές και για να βάφουν κόκκινα τα αρώματα.

  Από την αρχαιότητα έχουμε από τον Διοσκουρίδη, τον τρόπο περισυλλογής του με λεπτομερή τρόπο. «Η έκκριση των φυτών κολλά στα γένια και στα πόδια των τράγων και των κατσικιών όταν βόσκουν και από εκεί μαζεύεται και ζυμώνεται για να πάρει την τελική του μορφή». Από το μεσαίωνα ως και τη σημερινή εποχή η συλλογή του λαδάνου γίνεται κατά παγκόσμια αποκλειστικότητα με διαφορετικό τρόπο σε μια συγκεκριμένη περιοχή της Κρήτης στην επαρχία του Μυλοποτάμου, στο Δήμο Γεροποτάμου και με επίκεντρο το χωριό Σίσσες. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν μεγάλες πλαγιές, όπου ευδοκιμούν  αποκλειστικά και μόνο αλαδανιές  με γαλάζια-μωβ  λουλούδια. Οι περιοχές  αυτές ονομάζονται  αλαδανότοποι.

Στα  τέλη περίπου Μαΐου κάθε χρόνο, μόλις αρχίσει  η ζέστη του καλοκαιριού, οι αλαδανιές είναι έτοιμες  για να αρχίσει η περισυλλογή του αλαδάνου. Οι συλλέκτες του αλάδανου, οι επονομαζόμενοι αλαδανάρηδες [εκ του αλάδανος] χρησιμοποιούν  ένα αργαστήρι,  μια κατασκευή από ξύλο που πάνω της έχουν δέσει πλαστικά λουριά.

  Έως τις αρχές του 20ου αιώνος από τις περιγραφές των γερόντων των Σισσένων, η μορφή του αργαστηριού ήτο όπως περιγράφεται και σε περιγραφές των περιηγητών όπως του Joseph Pitton de Tournefort. Όπου τα λουριά του παρασκευάζονταν από το δέρμα ζώου κομμένο σε στενές λουρίδες. Κτυπώντας αυτά τα λουριά πάνω στο φυτό, το πλαστικό μαζεύει τον «ιδρώτα» των φύλων.

Ο ιδρώτας αυτός όταν κρυώσει στερεοποιείται και γίνεται μαύρος. Για να μαζευτεί ο αλάδανος πρέπει να κάνει ζέστη και να έχει ηλιοφάνεια. Όταν μαζευτεί ο αλάδανος από ένα φυτό, χρειάζεται μια-δυο μέρες για να ξαναπαρουσιαστεί ο χαρακτηριστικός ιδρώτας, δηλαδή το υγρό της αλαδανιάς  που γίνεται αλάδανος.

Η εργασία της περισυλλογής του αλαδάνου είναι πολύ κουραστική και επίπονη, διότι ο αλαδανάρης πρέπει να ανεβοκατεβαίνει στα βουνά μέσα στη ζέστη και μέσα σε υψηλές θερμοκρασίες. Αφού τελειώσει η περισυλλογή του αλαδάνου και τα γαλάζια λουριά του αργαστηριού, έχουν μαυρίσει, δηλαδή ο ιδρώτας του αγκίσαρου έχει στερεοποιηθεί, τότε πρέπει να βγει από τα λουριά ο αλάδανος.

Γι’ αυτό και οι αλαδανάρηδες αφήνουν τα αργαστήρια, αρκετή ώρα κάτω από τον ήλιο ώστε να μαλακώσει η μαύρη πάστα που ευρίσκεται πάνω στα λουριά.  Το τελευταίο στάδιο της περισυλλογής του αλαδάνου είναι ο καθαρισμός των λουριών του αργαστηριού. Δια να καθαρισθούν τα λουριά και να μαζευτεί ο αλάδανος, χρησιμοποιούν το ξυστρί που συνήθως είναι συνδυασμός από δύο μεντεσέδες. Με το ξυστρί σφίγγουν  το λουρί και τραβώντας το, μαζεύουν  τον  αλάδανο.

  Όταν περάσει λίγη ώρα το υλικό που έχει μαζευθεί, γίνεται σκληρό. Συνήθως το πλάθουν σε πλάκες όσο είναι ακόμα μαλακό για να είναι ευκολότερη η συσκευασία και αποθήκευσή του. Ένα αργαστήρι μπορεί να μαζέψει γύρω στο ένα κιλό αλάδανο.

  Με τη ρητίνη στα παλαιότερα χρόνια έφτιαχναν θυμίαμα και αλοιφές. Τώρα πλέον χρησιμοποιείται κυρίως εις την παρασκευή αρωμάτων [ως στερεωτική ουσία], κρεμών προσώπου διότι έχει αντιρυτιδικές ιδιότητες και υγρού σαπουνιού που δυναμώνει τον θύλακα της τρίχας της κεφαλής.

  Θεωρείται καταπραϋντικό, στυπτικό, θερμαντικό, αντικαταρροικό, αντισπασμωδικό και αποχρεμπτικό. Με τα φύλλα της φτιάχνεται ένα βραστάρι που σταματά την διάρροια. Η Κρήτη στο παρελθόν έκανε μεγάλη εξαγωγή αλάδανου κυρίως στην Αίγυπτο και το Σουδάν. Οι γυναίκες στις αραβικές χώρες χρησιμοποιούν τον αλάδανο και για λόγους αισθητικής. Το αραβικό σπίτι που καίει αλάδανο θεωρείται από τα πιο πλούσια.

  Επίσης χρησιμοποιείται στην παρασκευή του Αγίου Μύρου που φτιάχνεται κάθε 10 χρόνια στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και αποτελεί ένα από τα 40 συστατικά του.

Σημείωση : Δεν πρέπει να συγχέεται το λάδανο ή αλάδανος με το λάβδανο το οποίο είναι βάμμα του οπίου.

[ www.bioaroma.gr -Μανούσος Πεδιαδίτης- Χημικός, ΜΒΑ-Ιδιοκτήτης  BioAroma http://www.joyfullife.gr/index.php/therapies/herbal-therapy/775-bioaroma ]

  Το 1999 κηρύχθηκε Ευρωπαϊκό έτος για το φυτό αυτό!! Το φυτό αυτό κυριαρχεί σε όλη την Μεσόγειο αλλά μόνο στην βόρεια Κρήτη περιέχει την ικανή ποσότητα λαδανο για να γίνει η συλλογή της [Κρητικό Πανόραμα, τεύχος 22 Ιούλιος – Αύγουστος 2007 άρθρο του Κώστα Οικονομάκη] [http://ladano.blogspot.com/2007/04/blog-post_3746.html ]

  Στη πατρίδα μας το συναντούμε στην Θεσσαλία, στην Αττική, στις Κυκλάδες, στην Κρήτη και στα Επτάνησα, αλλά μόνο στην Κρήτη εκμεταλλεύεται, όπου το χρησιμοποιούσαν κυρίως κατά των στηθικών νοσημάτων, των διαρροϊκών και δυσεντερικών παθήσεων.

   Με τους καρπούς του φυτού φτιάχνεται ένα βραστάρι που σταματά την διάρροια και με τα φύλλα ένα αρωματικό τσάι Παλιότερα ορισμένοι αρτοποιοί το έβαζαν στο φούρνο τους για να αρωματίζουν τα παξιμάδια, ενώ με το θυμίαμα της ρητίνης θύμιαζαν τις εικόνες τόσο στο Μυλοπόταμο της Κρήτης, όσο και στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως.

Όμως η καλύτερη ποιότητα , παράγεται στην Κρήτη και κυρίως στις Σίσες.

  Σήμερα όμως λόγω της σπουδαιότητός του ο κρητικός λάδανος πρέπει να προστατευθεί από : την υπερβολική βόσκιση, την αφαιρετή δόμηση, την παράνομη χωματερή του Δήμου Ηρακλείου στη τοποθεσία Πέρα Γαληνούς που έχει καταδικαστεί από την Ε.Ε., την Δ.Ε.Η. όπου η νέα μονάδα στην περιοχή του κοράκια στους Πέρα Γαληνούς καταστρέφει εξ ολοκλήρου την περιοχή του αλάδανου.

[http://www.cistuspage.org.uk/perfumery.html -  http://ladano.blogspot.com 

http://www.ladano.blogspot.com  - http://alathanos.blogspot.com

http://www.biblefragrances.net/labdanum.html ].

Η βιβλιογραφία αποκρύπτεται μέχρι κυκλοφορίας του βιβλίου, επειδή αναπαράχθηκαν άρθρα του συγγραφέως άνευ αναφοράς του ονόματός του, της ιστοσελίδος αλλά και του βιβλίου Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέως  Ομήρου Ερμείδη με τον τίτλο «Η Μυθολογία και η λαϊκή παράδοση εις την χλωρίδα της πατρίδος μας» υπό έκδοσιν

http://pirforosellin.blogspot.gr/  - Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.813.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.