Οστά ανδρός βρέθηκαν στην νεκρόπολη των Αιγών ~ Ιερέας του Διονύσου;

 

Τα οστά ενός άνδρα, ηλικίας περίπου 50 ετών, βρέθηκαν στον ασύλητο κιβωτιόσχημο τάφο που εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο στη νεκρόπολη των Αιγών. Ο τάφος χρονολογείται στα χρόνια της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (336-323 π.Χ.).

 

Επιτύμβιο με επιγραφή που να αποδεικνύει την ταυτότητα του νεκρού δεν βρέθηκε, αλλά συνδυάζοντας τα στοιχεία που υπάρχουν, η Αγγελική Κοτταρίδη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, δεν αποκλείει να πρόκειται για ιερέα του Διόνυσου.

Αναλυτικά στοιχεία για την ανατομία αυτού του τύμβου, και όχι μόνο, θα παρουσιάσει η κ. Κοτταρίδη στην ετήσια Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που ξεκινά την Πέμπτη στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«Πέρα από τη συζήτηση για τις ιδεολογικές, πολιτικές ή όποιες άλλες σκοπιμότητες που συνυφαίνονται στην αρχαιολογική δραστηριότητα, συζήτηση που ξανάνοιξε με ένταση παίρνοντας ως αφορμή τα πρόσφατα ατυχή φαινόμενα, υπάρχουν πάντα τα ίδια τα μνημεία» υπογραμμίζει η κ. Κοτταρίδη, προειδοποιώντας πολλά μνημεία που άντεξαν το βάρος των αιώνων, «κινδυνεύουν διαρκώς να καταρρεύσουν εξ αιτίας της κούρασης των αρχαίων υλικών, αλλά και εξ αιτίας της άγνοιας ή της αδιαφορίας των ανθρώπων, να παραμορφωθούν από αμφιβόλου ποιότητας και ηθικής προσπάθειες ‘αξιοποίησης’ ακόμη και να καταστραφούν ολοκληρωτικά, θύματα στο βωμό της κερδοσκοπίας».

Ο τάφος
Ο τάφος με τα οστά του νεκρού εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο, σε αρκετά κεντρικό σημείο της νεκρόπολης.
Σύμφωνα με το συνηθισμένο τυπικό, επάνω από το πόδιο υπήρχε ξύλινη κλίνη στην οποία ήταν ξαπλωμένος ο νεκρός με το κεφάλι προς τη δύση, στεφανωμένος με πλούσιο χάλκινο επίχρυσο στεφάνι κισσού.
Επάνω στην κλίνη μαζί με το σώμα του νεκρού ήταν ακουμπισμένη μια ερυθρόμορφη οινοχόη με παράσταση συμποσίου. Προς τα βόρεια υπήρχε χώρος για ένα στενό ξύλινο τραπεζάκι με τα σκεύη του συμποσίου. Ανάμεσά τους, ένας χάλκινος κάδος άριστης ποιότητας που χρησίμευε για το ανακάτεμα του οίνου με το νερό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα άφθονα υπολείμματα των οργανικών  υλικών που σπάνια σώζονται σε αρχαίους τάφους. Υπάρχουν κατάλοιπα υφασμάτων από τα στρωσίδια της κλίνης και τα ενδύματα του νεκρού, όπου μάλιστα διατηρήθηκαν ίχνη πορφύρας, δέρματα και κυρίως τα υπολείμματα της ίδιας της ξύλινης κλίνης.
Με μία πρώτη ματιά αναγνωρίζεται η επίχρυση διακόσμηση της μπροστινής πλευράς του ανάκλιντρου, του οποίου η μορφή αντιστοιχούσε με εκείνη των χρυσελεφάντινων κλινών από τον τάφο του Φιλίππου.
Η ταυτότητα του νεκρού
Σύμφωνα με την κ. Κοτταρίδη, δεδομένου ότι δεν βρέθηκε επιτύμβιο με επιγραφή και αφού προφανώς δεν είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας για να αναζητηθεί στην παράδοση των πηγών, όνομα δεν μπορεί να προκύψει. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας ενήλικος άντρας και μάλιστα τόσο εύπορος, αφού φορούσε ρούχα βαμμένα με την πανάκριβη πορφύρα, δεν συνοδεύεται από όπλα (δόρυ, ακόντιο ή έστω μαχαίρι), σε συνδυασμό με το σπάνιο στεφάνι κισσού, επιτρέπει στους αρχαιολόγους να σκεφτούν ότι ίσως ο νεκρός είναι ένας ιερέας του Διόνυσου ή ένα εξέχον μέλος του θιάσου της Μητέρας των Θεών που η ύπαρξη του στις Αιγές μαρτυρείται με επιγραφή της εποχής της ταφής.
Αν είναι έτσι, αυτό ίσως εξηγεί και το γεγονός ότι στον τάφο χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη από ένα σημαντικό δημόσιο, πιθανότατα ιερό κτήριο.
Φως στο μυστήριο αναμένεται να ρίξει η μελέτη των οργανικών υλικών που συλλέχθηκαν από τον τάφο.
Σπάνιος καθρέφτης
Το καλοκαίρι του 2014 στη νεκρόπολη των Αιγών βρέθηκαν συνολικά 20 τάφοι. Πέντε ήταν ασύλητοι, ενώ οι υπόλοιποι ήταν συλημένοι εν μέρει ή πλήρως. Η σχέση των ταφών δείχνει ότι πρόκειται για μέλη μιας ευρύτερης οικογένειας που ενταφιάζονται στον τύμβο σε βάθος δύο γενεών.
Στον πιο πλούσιο τάφο της ομάδας  που ήταν συλημένος βρέθηκαν υπολείμματα νεκρικής κλίνης που ήταν διακοσμημένη με πήλινες ανάγλυφες πλάκες: Η Αθηνά τυλιγμένη στο ιμάτιο της παρακολουθεί μια μάχη Ελλήνων με βαρβάρους,  ένα θέμα που απηχεί προφανώς την εκστρατεία της Ανατολής, το γεγονός που σημάδεψε τη μνήμη των Μακεδόνων των Αιγών και όχι μόνον.
Ωστόσο, το πιο πολύτιμο και σπάνιο εύρημα από αυτόν τον τύμβο ήταν στον τάφο νεαρής κοπέλας, που οι γονείς της τής χάρισαν στο ταξίδι χωρίς γυρισμό πολύτιμα χρυσά στολίδια, σκουλαρίκια και χάντρες, αλλά έναν καθρέφτη.

Πρόκειται για τον μοναδικό καθρέφτη που έχει βρεθεί ώς τώρα στις Αιγές, ένα μικρό χάλκινο κομψοτέχνημα, έργο ενός πολύ επιδέξιου τορευτή.

Στο καπάκι του καθρέφτη ο Έρωτας, στο σχήμα τρυφερού παιδιού, έρχεται πετώντας να αγκαλιάσει τον θεό του πόθου και του πάθους, τον Διόνυσο που με μορφή θαλερού νέου κάθεται πάνω στα βράχια που είναι στρωμένη η δορά του πάνθηρα.
Άννα Ανδίρα

Newsroom ΔΟΛ

ΠΗΓΗ =  http://krasodad.blogspot.gr/2015/03/blog-post_80.html