Τι είναι η Σπαρτιατική Μόρα - Εμβλήματα των Ασπίδων

Μόρα ήταν η μεγαλύτερη σε δύναμη ανδρών τακτική υποδιαίρεση του στρατού των Σπαρτιατών. Υπάρχουν σχετικές αναφορές από τον 4ο ως τον 5ο αι. π.Χ.

Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα η Μόρα υποδιαιρείτο σε τέσσερις λόχους από δύο πεντηκιστύες ο κάθε λόχος και δύο ενωμοτίες η κάθε πεντηκοστύς. Αν υποθέσουμε ότι η κάθε ενωμοτία κατά μέσον όρο είχε δύναμη 40 πολεμιστών, τότε η συνολική δύναμη της Μόρας πρέπει να ανέρχονταν στους 640 πολεμιστές.

Στις αρχαίες πηγές βρίσκουμε αναφορές και για 500, 600, ακόμα και 900 πολεμιστές, ενώ

σύγχρονοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η δύναμη της μόρας κατά καιρούς μπορεί να έφτανε και τους 1024 ή 1280 άνδρες.

Πρώτη αναφορά Μόρας έχουμε στον Ξενοφώντα, ενώ μέχρι τότε ο Λόχος ήταν η μεγαλύτερη σε δύναμη τακτική υποδιαίρεση του στρατού των Σπαρτιατών. Στο κείμενό του για την Μάχη της Μαντινείας (418 π.Χ.) γράφει ότι ο στρατός των Σπαρτιατών αποτελείτο από λόχους δυνάμεως 512 πολεμιστών. Είναι όμως πιθανόν, ο Ξενοφώντας να μην είχε μυηθεί αρκετά στην πολεμική τέχνη των Σπαρτιατών, αφού ήταν Αθηναίος.

Ο διοικητής της Μόρας έφερε τον βαθμό του πολέμαρχου. Ο στρατός των Σπαρτιατών διατηρούσε έξι Μόρες. Κάθε μόρα αποτελείτο από έναν πολέμαρχο, τέσσερις λοχαγούς, οκτώ πεντηκοντάρχες και δέκα έξι ενωμοτάρχες.

Εκτός από αυτούς υπήρχαν και οι Νεοδαμώδεις οι Είλωτες και οι πολεμιστές του Βρασίδα. Οι άλλες μονάδες των μισθοφόρων, του στρατού της συμμαχίας και οι ελαφρά οπλισμένοι δεν ονομάζονταν Μόρες.

Για τελευταία φορά συναντάμε τις Μόρες στην Μάχη των Λεύκτρων όπου οι Σπαρτιάτες ηττήθηκαν από τους Θηβαίους. Από κει και πέρα δεν ξανασυναντώνται Μόρες. Ο Λόχος είναι πλέον η μεγαλύτερη σε δύναμη τακτική μονάδα του στρατού.

Ο Σπαρτιατικός στρατός φέρεται ως ο πρώτος που διαίρεσε τη φάλαγγα σε τακτικές μονάδες και υπομονάδες: τις Μόρες. Οι Μόρες, αριθμητικά ισοδύναμες με ένα σύγχρονο στρατιωτικό τάγμα ήταν μάλλον μονάδες διαχείρισης και διοικητικής μερίμνης σαν τα συντάγματα της Ναπολεόντειας περιόδου. Κάθε μία από της Μόρες έφερε το δικό της έμβλημα βασισμένο στο σύμβολο της θεότητας που λατρευόταν στην περιοχή στρατολόγησης.

Η μόρα της κυρίως Σπάρτης έφερε το «Γοργόνειο» που σχετιζόταν με τη λατρεία της «Χαλκιοίκου Αθηνάς» στη Σπάρτη. Το καλύτερο δείγμα αυτής του εμβλήματος βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Η μόρα της Σκιρίτιδος που αργότερα εξελίχθηκε σε Σπαρτιατική «μονάδα καταδρομών» έφερε το λευκό γεράκι σε μαύρο φόντο. Λακώ ή Υ-λακώ- σημαίνει κραυγάζω σαν γεράκι και η Λακωνία είναι η γη που υπερίπτανται κρώζοντα γεράκια

Η μόρα των Αμυκλών η μόνη κοινότητα αυτοχθόνων που απέκτησε πολιτικά δικαιώματα στη Δωρική Σπάρτη έφεραν περήφανα τον πετεινό που σχετιζόταν με τον Απόλλωνα. Οι Αμύκλες ήταν το κέντρο της λατρείας του Καρνείου Απόλλωνα.

Η μόρα του Έλους έφερε την ταυροκεφαλή με τα κέρατα στραμμένα προς τα κάτω. Αυτά τα ανθεκτικά ζώα υπήρχαν στη Ελλάδα μέχρι τις αρχές του 20ου αι. και οι μακρινοί τους απόγονοι βρίσκονται στην περιοχή του Στρυμώνα. Στο ακρωτήριο Ταίναρο υπήρχε ο Ναός του «Ποσειδώνα Ταυρώου». Σύμφωνα όμως με ένα μύθο που παραδιδει ο Αρνόβιος ο Ζευς με τη μορφή ταύρου συνευρέθεοι στο Έλος με τη Δήμητρα και απέκτησε την Περσεφόνη.

Η μόρα των Γερονθρών κοντά στο σημερινό Μυστρά ήταν κέντρο της λατρείας του Άρη και έφερε το σκορπιό. Όταν το κύριο άστρο στον αστερισμό του Σκορπιού ήτα ορατό στο στερέωμα γύρω στις 9 Ιουλίου, ελάμβαναν χώρα τελετές στο ναό του Άρη και οι γυναίκες δεν επιτρέπετο να εισέλθουν. Ο σκορπιός είναι σύμβολο του Άρη και ένα πολύ μαχητικό είδος ζει που στην Λακωνία.

Η μόρα όσων στρατολογούνταν στα Μεσσηνιακά σύνορα έφερε την αγριόχηνα σύμβολο της Άρτεμης Λιμνάτιδος. Το πτηνό έφερε το κεφάλι στραμμένο προς τα πίσω ως σύμβολο επαγρύπνησης.
Η λεοπάρδαλη ήταν το έμβλημα της μόρας που στρατολογείτο στην Πύλο. Σχετίζεται δε με τη λατρεία του Διονύσου. Το όνομα του θεού (Dio-Nu-So- wO) αναφέρεται σε Πυλιακές πινακίδες γραμμικής γραφής Β και το ζώο απεικονίζεται στις τοιχογραφίες του «ανακτόρου του Νέστορα».
Η μόρα που δημιουργήθηκε μετά τη μάχη της Στενύκλαρου έφερε ένα μαύρο κάπρο επειδή στο σημείο που έγινε η μάχη, ο μύθος έλεγε ότι ο Ηρακλής είχε θυσιάσει έναν κάπρο.
Επίσης οι οικογένειες των οποίων τα πατρώα έφταναν ως την «Ηρωική Εποχή» όπως οι Αιγιείδες, και οι Μελμποντίδες (οιωνοσκόποι-θεραπευτές) έφεραν στις ασπίδες τους τον ιερό όφι ενώ οι κήρυκες Ταλθυβιάδες το σταυρωτό ελαιόκλαδο.

Το ευρήματα διαδεδομένο «Λ» εμφανίστηκε στα τελευταία στάδια του Πελοποννησιακού Πολέμου· πιθανόν για πρώτη φορά στις ασπίδες των ανδρών του Βρασίδα που ήταν «Νεοδαμώδεις» δηλ. Νεοπολιτογραφηθέντες Το σύμβολο αυτό μάλλον διατηρήθηκε μέχρι την Ελληνιστική εποχή.
Οι Βασιλείς της Σπάρτης απεικονίζονται στην αγγειογραφία και τη γλυπτική με εγκάρσιο λοφίο. Μια πήλινη πλάκα που βρέθηκε το 1916 από τη Βρετανική Αρχαιολογική σχολή τον απεικονίζει να φέρει ένα ηλιακό σύμβολο. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο συνοδευόταν από δύο σωματοφύλακες που ήταν ολυμπιονίκες και ίσως έφεραν τον κότινο στις περικεφαλαίες και τα δόκανο των Δισκούρων στις ασπίδες τους. Οι επικεφαλής των στίχων της φάλαγγας ίσως έφεραν υψηλούς λοφιοστάτες.

ΠΗΓΗ =  http://spartiatikesmores.gr/sw/?p=222