Απομνημονεύματα εκ Μεγαρόβου και Τυρνόβου Του κ. Παύλου Δουδούμη

 

Έως το έτος 1860 περίπου τα θήλεα με τα άρρενα φοιτούσαν μαζύ, μόλις όμως έφταναν εις ηλικίαν 10 ετών τα θήλεα αποχωρούσαν του Σχολείου λόγω ελλείψεως Παρθεναγωγείου, και διά λόγους ηθικής τάξεως δεν επετρέπετο συμφοίτησις πέραν της ηλικίας αυτής με τα άρρενα, επίσης υπήρχε η συνήθεια τα θήλεα να παντεύωνται εις μικράν ηλικίαν από 14 ετών και άνω. Τότε οι Μεγαροβίται απεφάσισαν να χωρίσουν τα θήλεα από τα άρρενα διότι επιθυμία τους ήταν να τα καταρτήσουν γραμματικώς τα θήλεα εις ανωτέρας τάξεις και διά αυτόν τον λόγον απεφασίσθη να ιδρύσουν Παρθεναγωγείον.

Προς επιτυχίαν του ανωτέρου έγινε μια Κυριακή μετά την Εκκλησίαν συνεδρίασις των Μεγαροβιτών εις την αίθουσαν του Σχολείου, όπου απεφασίσθη να γίνη προαιρετικός έρανος ανά μεταξύ των Μεγαροβιτών και ο οποίος έρανος απέφερε αμέσως περί τας διακοσίας χρυσάς λίρας Τουρκίας. Μετά εσχηματίσθη επιτροπή, η οποία μετέβη στας Αθήνας προς εύρεσιν κατάλληλου Διευθυντρίας και ως ταύτην ενέκρινεν κατάλληλον η επιτροπή την Αικατερίνη Βενιζέλου (αδελφήν του Ελευθερίου Βενιζέλου) την οποίαν συνεφώνησαν δια αμοιβήν της εκατόν χρυσάς λίρας Τουρκίας το έτος, κατοικίαν δωρεάν και καύσιμον ύλην.

Αικατερίνη Βενιζέλου-Μητσοτάκη

Εις συνομιλίαν με την Αικατερίνη Βενιζέλου είπε ότι αναγκάζομαι να εργασθώ στο εξωτερικό, στην Τουρκίαν δηλ., διότι έχω αδελφόν τον Ελευθέριον και θέλω να τον σπουδάσω.

Το Πρώτον δέ Παρθεναγωγείον έγινε εις μίαν διόροφον κατοικίαν του Αναστασίου Κέζα απέναντι του οικήματος Νικολάκη Μπουϊάνα, του οποίου το επάγγελμα ήταν ράπτης γυναικείων φορεμάτων διότι εκείνην την εποχήν δεν υπήρχον ράπτριες, άλλο οίκημα εκεί απέναντι του Παρθεναγωγείου ήταν το σπίτι του Κούσιου Νινίκου. 

Ένα χαρακτηριστικόν επεισόδιον το οποίο συνέβη το έτος 1880-82 περίπου μεταξύ του Νικολ. Μπουϊάνα και του υιού του Πίτου Γκόγκου, ο οποίος ηθέλησεν μίαν Κυριακήν να διαβάση τον Απόστολον στην Ρουμανικήν διάλεκτον και μόλις άρχισεν αφθαιρέτως την ανάγνωσιν του επενέβη ο Νικόλαος Μπουϊάνα μ όλα τα γεράματα του, έτρεμε και το χέρι του, αρπάξας δε αυτόν από τα πόδια τον απώθησεν εκ του Βήματος με την εξής φράσιν (τί τον κοιτάζετε αυτόν τον προπαγανδιστήν και δεν τον πετάτε έξω), τότε ώρμησαν όλοι και τον πέταξαν έξω της Εκκλησίας. Έκτοτε ουδείς άλλος ετόλμησε να ρυπάνη την Ελληνικήν Εκκλησίαν του Μεγαρόβου με ξένας προπαγάνδας.

Η Ζάχα του Κουκουϊου ήταν κόρη του Νικολάκη Μπουϊάνα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό επεισόδιο της εποχής εκείνης και έχον σχέσιν με το νεοϊδρυθέν Παρθεναγωγείον ήταν ότι ο Στέργιος Λάλας ηρνήθη να λάβη μέρος εις τον έρανον δια το Παρθεναγωγείον, όταν δέ άρχισεν η λειτουργία του και παρουσιάσθη η κόρη του Φανή ως μαθήτρια η επιτροπή εσύστησε εις την Διευθύντριαν να αποβάλλη την άνω μαθήτριαν, η οποία μεταβάσα με κλάματα στο σπίτι της ηνάγκασε τον πατέρα της να ενδώση και προσφέρη την συνδρομή του και έτσι εξηκολούθησε να φοιτήση η Φανή Λάλα.

Δι' έν χρονικόν διάστημα που διήρκησεν μίαν τριετίαν και κατά το έτος 1882-1886 ηνωμέναι αι δύο Κωμοπόλεις Μεγαρόβου και Τυρνόβου ίδρυσαν τρεις τάξεις του Ελληνικού και μίαν του Γυμνασίου, εις κοινόν οίκημα απέναντι του Νικολάου Δαφίνη, μετά εχώρισαν οι Μεγαροβίται και ίδρυσαν το Γυμνάσιον τους εις την αυλήν της Εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.

Εδώ θα τονίσω ότι κατά το έτος 1850 περίπου, λόγω του ότι τα Σχολεία του Μεγαρόβου ήσαν ανώτερα των τοιούτων Μοναστηρίου, πολλοί προύχοντες του Μοναστηρίου έστελλον τα παιδιά τους εις τα Σχολεία Μεγαρόβου.

Ο υιός του Θεοδώρτση, ιδιοκτήτου μιας μεγάλης οικίας εις Μοναστήριον, ωμολόγησε ότι αυτός εσπούδασεν εις τα Σχολεία του Μεγαρόβου. Οικογένειαι αίτινες μετώκησαν εκ Μεγαρόβου εις Μοναστήριον κατά διαφόρους περιόδους και αι οποίαι διά της ανωτέρας μορφώσεως και πολιτισμού των συνετέλεσαν εις την άνθησιν του Ελληνισμού Μοναστηρίου κατά τα επόμενα έτη.

Λάλα, Νοικαρούση, Δόγα, Τσάλη, τρεις οικογένειαι Θεοδώση, Γεώργιος Ιωάννης Τσάλη, Ντανάμπαος Μιχαήλ.

Μεταξύ 1880-85, ενθυμούμαι ότι έγινε ο αμαξωτός δρόμος από το Μοναστήριον έως το Κέντρον του Μεγαρόβου ονομαζόμενος Τσιούκα, τότε ακριβώς έγινε και η μεγάλη γέφυρα που ήνωνε το Μεγάροβον με το Τύρνοβον.

Εις το Δημοτικόν Σχολείον Μεγαρόβου υπήρχε διαμέρισμα ιδιαίτερον όπου εσύχναζον οι διανοούμενοι και οι εκ του εξωτερικού ερχόμενοι Μεγαροβίται, το ωνόμαζον ''ΑΔΕΛΦΑΤΟΝ'', είχον δέ διάφορα βιβλία και εφημερίδας. Συζητούσαν διάφορα ζητήματα του χωριού, οι κυριώτεροι επισκέπται του ΑΔΕΛΦΑΤΟΥ, όσον με βοηθεί η μνήμη μου, ήσαν οι κάτωθι:

Αδάμος Ανακατωμένος, Δημήτριος Ζωγράφος, Κωστής Αθανασίου, ιατρός, Αδάμος Πίσκας, Αναστάσιος Πίσκας, Κώτσιας Μάλτου, Ναούμ Βαρζάκου, Νικόλαος Δουδούμης, Ιωσήφ Αθανασίου, Αναστάσιος Τοπάλου, Κωνσταντίνος, Νικόλαος, Ευάγγελος οικογενείας Στέριου Βαγγέλη, Νικόλαος Δοσίου, Γεωργάκης και Νικόλαος Λίτσας -οίτινες κατεκρεουργήθησαν υπό Τουρκαλβανών ληστών, εισελθόντες εις την οικίαν τους, μετά σκληρού αγώνος και μετά που έπεσαν αρκετοί από τους ληστάς, κατά λάθος του Γεωργάκη Λίτσα πυροβολούντες από το παράθυρον εκτύπησεν κατά λάθος τον λουστόν της εξώπορτας και τότε μόνον κατόρθωσαν οι λησταί να εισέλθουν και κατακρεούργησαν αμφοτέρρους τους αδελφούς, επήραν δέ αρκετά λάφυρα εις χρυσόν καθ' ότι ήταν πλούσιοι- Γιαννάκη Βίστα, Γιαννάκη Δόγα.

Πηγή: Τηλέμαχος Αγγέλου, ''Μεγάροβον και Τύρνοβον, τα δυο ελληνικά φρούρια της πόλεως του Μοναστηρίου και φωλέα του ελληνισμού της Δυτικής Μακεδονίας'', Θεσσαλονίκη 1971.

ΠΗΓΗ =  http://vlahofonoi.blogspot.gr/2014/12/blog-post_63.html#more