Ζουν ακόμα οι Δρυίδες στα δάση της Ευρώπης;

Ποτέ δεν εξαφανίστηκαν οριστικά από τη συλλογική μνήμη των λαών που κατάγονται ή είχαν οποιαδήποτε στενή ιστορική σχέση με τον κέλτικο πολιτισμό. Αγγλοσάξωνες, Ιρλανδοί κυρίως, Γάλλοι, Γερμανοί αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου κόσμου από τις ΗΠΑ μέχρι την Αυστραλία, αναβιώνουν  τους κέλτικους μύθους. Η φιγούρα του Δρυίδη,

ακόμα και στην πιο καρικατουρίστικη, φολκλόρ μορφή του Πανοραμίξ (Panoramix, αυτός που βλέπει και γνωρίζει τα πάντα) στο χωριό του Αστερίξ, χαμένη στην ομίχλη του μύθου συγκινεί γιατί είναι αρχετυπική, άδικα χαμένη στην πορεία της ιστορίας, γιατί υπαινίσσεται ένδοξο παρελθόν, σύνδεση με τη φύση και αρχαία σοφία που εξαφανίστηκε, ίσως για πάντα. Τους τελευταίους 2 αιώνες η Δύση τους ξαναθυμήθηκε (το 1781 ιδρύθηκε και η AOD, The Ancient Order of Druidς,  στο Λονδίνο, ένα από τα παλαιότερα και πιο ισχυρά νεοπαγανιστικά τάγματα, που υπάρχει ακόμα)  και τα τελευταία χρόνια ο Νεοδρυϊδισμός ζει τρελές δόξες.

Νέοι ιερείς που φοράνε τη λευκή τήβεννο με την κουκούλα με την οποία ντύνουν τους αρχαίους Δρυϊδες οι ιστορικές μαρτυρίες, νεοφώτιστοι, πιστοί, νεοπαγανιστές ακόλουθοι και συγγραφείς φτιάχνουν ένα cult πανίσχυρο και σχεδόν απειλητικό για τις επίσημες θρησκείες. Βέβαια, όλη η ατμόσφαιρα, με έντονα στοιχεία ρομαντισμού έχει και τις πονηρές, εθνικιστικές της όψεις και κάποιες φορές  όψη πολεμική. Συγγραφείς όπως ο Jean Markale στο βιβλίο του «Le Druidisme» ευθέως κατηγορούν όχι μόνο τον επιθετικό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό της Μεσογείου που έσβησε, τον 1^ο αι. μ.Χ. την αρχαία κέλτικη κληρονομιά αλλά κυρίως τον χριστιανισμό που την πολέμησε αδυσώπητα και σκληρά – ως άδικα έπραξε και με πολλούς άλλους πολιτισμούς- και έχουν τα δίκια τους, ακόμα και αν το λένε από την κυρίαρχη σήμερα θέση του βορειοευρωπαίου που ακριβώς σε αυτούς τους δύο παράγοντες έστησε όλη του τη δύναμη.

Ποιοι ήταν οι Δρυίδες;

Στη Γαλατία, Βρετανία, Ιρλανδία και Γερμανία των χρόνων πριν και λίγο μετά την επικράτηση του χριστιανισμού ήταν τάξη ιερέων και μάγων  παρόμοια με τους Βραχμάνους της Ινδίας, τους Μάγους της Περσίας και τους Αιγύπτιους ιερέες . Ο Ποσειδώνιος αναφέρει τρεις κάστες, ξέχωρες αλλά και εξελισσόμενες η μια μετά την άλλη, που κατέληγαν στον ανώτατο βαθμό του Δρυίδη. Τους Οβάτες, μάντεις και ιερείς, γιατρούς και θεραπευτές, τους Βάρδους που μετέφεραν με τα τραγούδια και τους ύμνους τους όλη την προφορική παράδοση της φυλής  και τέλος τους Δρυίδες, τους φιλοσόφους, δικαστές, ιερείς. Στα 20 χρόνια που διαρκούσε η μυστική, μυητική τους εκπαίδευση οι νέοι ξεκινούσαν ως Οβάτες, γίνονταν Βάρδοι και τέλος έπαιρναν τον βαθμό του Δρυίδη.  Ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η σοφία τους ήταν τόσο παλιά και βαθιά που δίδαξαν και τον σοφό Πυθαγόρα, επικαλούμενοι την παράδοση που αναφέρει ο Κλήμης της Αλεξανδρείας πως ο Πυθαγόρας υπήρξε μαθητής των Βραχμάνων και των Γαλατών, τουτέστιν των Γαλατών Δρυίδων. Και ο μαθητής του Πυθαγόρα ο Ιππόλυτος επιβεβαιώνει πως αυτοί οι αρχαίοι βόρειοι ιερείς και δεινοί αστρονόμοι γνώριζαν καλά το πυθαγόρειο αξίωμα. Ο ιστορικός Cunliffe χρονολογεί την ύπαρξή τους δύο τουλάχιστον χιλιετίες πριν την άφιξη των πρώτων Ελλήνων και Ρωμαίων το 325-350 π.Χ.

Η μύησή τους ήταν μυστική και γινόταν σε σπηλιές και δάση και η γνώση μεταδιδόταν ρυθμικά με στίχους. Οι Ιρλανδοί Κέλτες Δρυίδες, παρότι η γραπτή καταγραφή των μυστικών και των τελετουργιών τους ήταν απαγορευμένη, επινόησαν το 300.μ.Χ. το αλφάβητο Ogham, χαραγμένο πάνω σε λίθους που το κάθε γράμμα του αντιστοιχεί σε ένα δέντρο –αυτό που σήμερα χρησιμοποιείται στη μαντική των Ρούνων του νεοπαγανισμού και φοριέται σαν φυλακτό.

Οι δυνάμεις τους και η σύνδεσή τους με τη φύση

Οιωνοσκόποι και παρατηρητές της φύσης οι Δρυϊδες προφήτευαν τα μελλούμενα εξετάζοντας τις φλόγες της φωτιάς, τα μηνύματα του φεγγαριού, το πέταγμα των πουλιών και τα εντόσθια των ζώων, ρίχνοντας ρούνους και σε ακραίες περιπτώσεις, γράφει ο Διόδωρος Σίκουλος τα σπλάχνα των ανθρώπινων θυμάτων τους.

Κυρίαρχο στο θρησκευτικό-φιλοσοφικό τους σύστημα ήταν το δόγμα περί της αθανασίας της ψυχής και της μετενσάρκωσης. Πυθαγόρειο και αυτό στη βάση του, το δόγμα πρέσβευε πως οι ψυχές των ανθρώπων ήταν αθάνατες και πως επανέρχονταν σε ένα νέο σώμα μετά από ένα καθορισμένο διάστημα χρόνων. Ο όρος σαμάνος ίσως να δίνει μια καλή εικόνα της φύσης ενός Δρυίδη που ήταν ωστόσο πολλά ακόμη.

Όχι απλά ιερείς αλλά και φιλόσοφοι, θεραπευτές, δικαστές, αστρονόμοι, ήταν μαζί με τους πολεμιστές η άρχουσα τάξη, που καθόριζε τη μοίρα των λαών τους.

Στις δυνάμεις τους είναι η ικανότητα να φέρνουν σύννεφα και να σηκώνουν ομίχλη για να σταματήσουν τους αντιπάλους του λαού τους, με ξόρκια και φτιάχνοντας «φράχτες προστασίας» να σταματάνε εχθρικές στρατιές. Ο Gutuater, o «Πατέρας της Φωνής» ένα από τα λίγα ονόματα της μεγάλης κάστας των δρυιδών που γνωρίζουμε ήταν αυτός που πρόλεγε τα μελλούμενα, εκτελούσε τις επικλήσεις και τα ξόρκια, εκστόμιζε τους χρησμούς.

Ναούς, από όσο γνωρίζουμε, δεν έχτισαν ποτέ οι ιερείς του κέλτικου πολιτισμού και η απόδοση σε αυτούς των μεγαλιθικών συγκροτημάτων σαν το Στόουνχετζ στη Βρετανία που είναι πολύ προγενέστερο, της εποχής του Χαλκού, τους αποδόθηκε από ιστορική άγνοια ή ίσως γιατί τα βρήκαν από προγενέστερους πολιτισμούς και τα χρησιμοποίησαν και οι ίδιοι στις λατρείες τους –ωστόσο σήμερα αυτό είναι το κέντρο της παγανιστικής λατρείας του Νεοδρυϊσμού. Γεγονός πάντως είναι ότι αρχαιολογικά κατάλοιπα ναών κατάδικά τους δεν βρέθηκαν ποτέ ενώ η παράδοση πάντα τους συνδέει με ιερούς χώρους στην ανοιχτή φύση, κυρίως μέσα σε απάτητα, βαθύσκια δάση όπου οι δρυίδες κάθε εθνότητας συγκεντρώνονταν μια φορά το χρόνο στη μεγάλη τους συνέλευση. Κανείς αμύητος δεν πατούσε σε αυτά τα δάση-ταμπού όπου γινόταν η μύηση. Ένα από τα ονόματα που γνωρίζουμε για τις ιερατικές τους τελετουργίες είναι το «memeton», έννοια ευρεία που χαρακτηρίζει το κέντρο του ιερού τόπου είτε αυτό είναι το ξέφωτο στο δάσος, είτε η κορυφή ενός βουνού, είτε ένα νησί στο μέσον της θάλασσας. Έννοια κοντινή στον «ομφαλό» είναι ένα σημείο κινούμενο στον ορίζοντα της θρησκείας και καθοριζόμενο από τη διαίσθηση, την ίδια τη φύση και τις τελετουργίες που το καθαγίαζαν.

Θεοί, λατρεία και γιορτές

Οι Κέλτες λάτρευαν τον Lugh ή τον Taranis, θεό του κεραυνού, τον Toutatis, προστάτη θεό της φυλής, τον Belenos, θεό της θεραπείας και τον Cernunnos, κερασφόρο θεό. Λατρεύονταν και θεές, εκτός από την Danu, όπως η Sulis, θεά του νερού, η Matres, θεά του ουρανού και η Rhiannon, θεά των αλόγων. Κυρίαρχος επισης θεός ήταν ο «Be’al,» που στην κέλτικη αρχαιότητα ταυτιζόταν με την «ζωή κάθε πράγματος ή την πηγή όλων των όντων» πολύ κοντινό στον φοινικικό Baal, μια άλλη μορφή του θεού Ήλιου, περισσότερο δύναμη και ενέργεια παρά συγκεκριμένη θεότητα.

Ο ιερός τους τόπος ήταν το πιο αρχαίο και ιερό των συμβόλων, ο κύκλος, φτιαγμένος από πέτρες, συνήθως μεγαλίθους, dolmen. Στο κέντρο του τοποθετούσαν το Cromlech, τον βωμό τους, πέτρινος και αυτός και στρογγυλός πάνω από μια στοίβα άλλες πέτρες. Σε ψηλές κορυφές βουνών, στα Cairns λάτρευαν, πάλι στα όρια του τελετουργικού τους κύκλου, πρώτα απ’ όλους τον Θεό ήλιο. Ο ήλιος, η φύση, τα δέντρα, τα ποτάμια, τα τελλουρικά ρεύματα, η φύση σε όλο της το μεγαλείο ήταν τα αντικείμενα της λατρείας τους. Στα δέντρα το έλατο, η φουντουκιά, το κατεξοχήν δέντρο της μαντικής τέχνης, η σημύδα σύμβολο αναγέννησης, η ιτιά, η φλαμουριά, σύμβολο του μαγικού και φυσικού κόσμου και κυρίως η βελανιδιά λατρεύονταν ως τα κυρίαρχα σύμβολα δύναμης και διαμεσολάβησης μεταξύ του επίγειου και ουράνιου κόσμου.

Πολλές και ποικίλες ήταν οι γιορτές τους. Οι μεγαλύτερες ήταν δύο: Στις αρχές Μαϊου το Beltane ή η Φωτιά του Θεού, που άναβε ψηλή για να συναντήσει τις φλόγες του Ήλιου που δυνάμωνε ξανά μετά το κρύο του χειμώνα. Η αντίστοιχη άλλη γιορτή το Samh’in (ή Samhain)ή η Φωτιά της Ειρήνης την πρώτη Νοεμβρίου. Τότε συνερχόταν το κονκλάβιο των ιερέων Δρυϊδων και αναλάμβανε όλα τα δικαστήρια της χρονιάς. Ταυτόχρονα όμως ήταν και το νέο έτος των μαγισσών που ξεκινούσε μετά την Πανσέληνο, «η περίοδος που τα πνεύματα, οι δαίμονες, βρίσκονται στο απόγειο της δύναμής τους και επισκέπτονται ξανά τη γη από άλλες σφαίρες». Με την πτώση του Ήλιου ο άρχοντας του Θανάτου βασίλευε και η μαγεία γινόταν σκοτεινή και επικίνδυνη.

Ο Καίσαρας περιγράφει μια αποτρόπαια και θεαματική ανθρωποθυσία όπου άνθρωποι εγκιβωτισμένοι σε τεράστιες ανθρωπόμορφες κατασκευές (ξύλινα φέρετρα που έκλειναν τα ζωντανά σώματα σε αναδιπλωμένα φτερά) παραδίδονταν στις φλόγες.
Λιγότερο αιματηρές θυσίες περιγράφει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, τον 1^ο αι. μ.Χ., αυτόπτης μάρτυρας στις γιορτές τους. Στο τελετουργικό της ιερής βελανιδιάς, την έκτη μέρα του φεγγαριού, δύο ιερείς ντυμένοι τις λευκές ρόμπες τους με τις καλύπτρες στο κεφάλι σκαρφάλωναν στο δέντρο και έκοβαν με χρυσό δρεπάνι το γκι(το παράσιτο «ιξός» που σπάνια εμφανιζόταν πάνω στο δέντρο), τον καρπό με τον οποίο θεράπευαν την ανικανότητα αλλά χρησιμοποιούσαν και ως αντίδοτο ενάντια στα δηλητήρια. Κάτω από το δέντρο όπου στηνόταν ένα μεγάλο συμπόσιο, θυσίαζαν τελετουργικά δύο λευκούς ταύρους. Παράλληλα και ο Στράβων καταθέτει μαρτυρία για την ιερότητα του δέντρου γράφοντας για το Drunemeton, τον ναό της βελανιδιάς, όπου συγκροτούνταν το Γαλατικό Συμβούλιο, χώρος τόσο θρησκευτικός όσο και πολιτικός, σε μια κοινωνία όπου θρησκεία και πολιτική φαίνεται άρρηκτα συνδεδεμένη.

Σήμερα οι χοροί, τα φεστιβάλ και οι γιορτές έχουν ξαναρχίσει, με new age πνεύμα, μπόλικη μόδα και  με ένα ταχύτατα εξαπλούμενο ιντερνετικό cult. Γιατί όχι; Ο κόσμος έχει ανάγκη να επανασυνδεθεί με τη φύση, να αναπτύξει και να θεραπεύσει μια πνευματικότητα πάντα ανήσυχη που σήμερα νοσεί και να ξαναβάλει τη μαγεία στη ζωή του. Ακόμα και αν παίρνει, αναγκαστικά κάποιες φορές αλλά και γιατί είναι στη φύση της, σκοτεινές όψεις. Ποιος λέει ότι ο ρομαντισμός ήταν πάντα φωτεινός;  Σε επόμενα άρθρα θα αναφερθούμε πιο διεξοδικά στις μαγικές τους πρακτικές που είχαν να κάνουν με τον φυτικό κόσμο, στις αντιλήψεις τους για 4 πρωταρχικά στοιχεία και στις θρησκευτικές-φιλοσοφικές αντιλήψεις που είχαν για τις ενέργειες.

Γιώτα Κωνσταντάτου yotakonstand@yahoo.gr

ΠΗΓΗ = http://indigoblue.gr/zoun-akoma-i-driides-sta-dasi-tis-evro/#.VHIcX_LTVAE