Ο Απήγανος μέσα από την μυθολογία και την λαογραφία, του Όμηρου Ερμείδη/ Apheganos attraverso la mitologia e il folklore, di Omero Ermedis

Ο Απήγανος μέσα από την μυθολογία και την λαογραφία, του Όμηρου Ερμείδη/ Apheganos attraverso la mitologia e il folklore, di Omero Ermedis

ο Απήγανος [ονομασία παρ’ αρχαίοις] ή το Πέγανι [λαϊκή ονομασία] ή το ήμερο Πήγανο του Διοσκουρίδου [ονομασία παρ’ αρχαίοις] ή το κηπαίο Πήγανο του Διοσκουρίδου [ονομασία παρ’ αρχαίοις] ή το Πήγανο [λαϊκή ονομασία] ή ο Πήγανος [λαϊκή ονομασία] ή ο Αγριοπήγανος [λαϊκή ονομασία] ή η Καλιά  [λαϊκή ονομασία] ή το Πήανο [λαϊκή ονομασία] ή η Ρυτή η βαρύοσμος ή η Ruta Gravolens [λατινική ονομασία ] [είδος 1ο εν Ελλάδι], η Ρυτή η ορεινή ή το ορεινό Πήγανο του Διοσκουρίδου ή το Σιδερόχορτο [λαϊκή ονομασία] [είδος 2ο εν Ελλάδι],

η Ρυτή η στεφανωτή ή το Πήγανι [λαϊκή ονομασία] ή το Πήγαντο [λαϊκή ονομασία] [είδος 3ο εν Ελλάδι]

  Αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη εις το έργο του «Περί ύλης της ιατρικής»  και εις το έργο του «Αλεξιφάρμακα» όπου αναφέρει το ήμερο Πήγανο του και το κηπαίο Πήγανο και την ορεινή ή Πήγανο το ορεινό του.

  Είναι φυτό φαρμακευτικό εις την  Ελλάδα από τα 50 είδη υπάρχουν :

1ον] η Ρυτή η βαρύοσμος ή η Ruta Gravolens ή ήμερο ή κηπαίο Πήγανο του Διοσκουρίδου, κοινώς πήγανο, ή πήγανος ή πήανο ή απήγανος,

2ον] η Ρυτή η ορεινή ή Πήγανο το ορεινό του Διοσκουρίδου και

3ον] Ρυτή η στεφανωτή η οποία απαντάται εις τις ορεινές περιοχές. Περιέχει αιθέριο έλαιο τοξικό.

  Ο απήγανος ήτο ιερό φυτό του Άρεως και του Κρόνου.

  Ανήκει στην οικογένεια των Ρυτοειδών, είναι φυτό ποώδες και πολυετές. Έχει ένα κλώνο με μικρά φύλλα και ρίζα ρηχή. Βγάζει ένα σφαιρικό καρπό και άνθη μικρά πρασινοκίτρινα. Έχει δυνατή χαρακτηριστική μυρωδιά για τον λόγο αυτό η παράδοση αναφέρει ότι δεν συμπαθούν το φυτό οι γάτες, οι σκύλοι και τα κακά πνεύματα. Είναι γνωστή η φράση «σε εξορκίζω με τον απήγανο» που ο λαός μας το λέει όταν θέλει να αποκρούσει κάτι απαράδεκτο και ενοχλητικό. Παλιά επίσης το χρησιμοποιούσαν για το ξεμάτιασμα.

  Το βότανο ανθίζει Ιούνιο μέχρι Αύγουστο και φτάνει σε ύψος τους 80 πόντους. Οι μέλισσες και άλλα έντομα συρρέουν στα λουλούδια του φυτού για το νέκταρ, ενώ είναι αποτελεσματικά εντομοαπωθητικά τα αποξηραμένα και κονιοποιημένα φύλλα του.

  Τον αρχαία χρόνια χρησιμοποιούνταν ευρέως στην κουζίνα της Μέσης Ανατολής, όπως επίσης και σε πολλές αρχαίες Ελληνικές και Ρωμαϊκές συνταγές [σύμφωνα με τον Απίκιο], αλλά επειδή είναι πολύ πικρό, συνήθως δεν συμβαδίζει με τις γεύσεις της σημερινής κουζίνας.

  Το πήγανον, αν και χρησιμοποιούταν και για τη θεραπεία αναπνευστικών παθήσεων, ήταν κυρίως αντίδοτο για δήγματα φιδιών και άλλα δηλητήρια. Το φυτό αυτό χρησιμοποιούνταν σαν φάρμακο και «αντιμαγικό» βότανο για αιώνες. Εθεωρείτο αξιόπιστη άμυνα απέναντι στις μάγισσες. Ο απήγανος σύμφωνα με κάποιες πηγές είναι το διάσημο «φυτό-φυλακτό» που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας στην Οδύσσεια [βιβλ. .. στίχος …-…] για να προστατέψει τον εαυτό του και τους άντρες του από τα ξόρκια της μάγισσας Κίρκης.

μή τί τοι αὐτῷ πῆμα κακὸν βουλευσέμεν ἄλλο,                   …

μή σ᾽ ἀπογυμνωθέντα κακὸν καὶ ἀνήνορα θήῃ.᾽                … 

"ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης               …

ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι φύσιν αὐτοῦ ἔδειξε.                     …

ῥίζῃ μὲν μέλαν ἔσκε, γάλακτι δὲ εἴκελον ἄνθος·                 …

μῶλυ δέ μιν καλέουσι θεοί· χαλεπὸν δέ τ᾽ ὀρύσσειν         …

ἀνδράσι γε θνητοῖσι, θεοὶ δέ τε πάντα δύνανται.

  Τσακμακόπετρες βρασμένες μαζί με απήγανο και βερβένα ελέγετο ότι μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίτευξή του στόχου. Καλλιτέχνες συμπεριλαμβανομένου του Μικαελάντζελο και του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, βελτίωναν την δημιουργικότητα και την όρασή τους, τρώγοντας απήγανο. Ο απήγανος είναι και σύμβολο μετάνοιας, θλίψεως, οδύνης και μεταμέλειας, και επίσης οι Καθολικοί χρησιμοποιούσαν κλαδάκια του για να ραίνουν με αγίασμα τους πιστούς. Το φύλλο του απήγανου αποτέλεσε το μοντέλο για το σχέδιο των σπαθιών στην τράπουλα. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για να γιατρέψει σχεδόν κάθε αρρώστια γνωστή στον άνθρωπο, αλλά οι σύγχρονοι βοτανολόγοι αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά του καθώς και το πόσο ασφαλής είναι η χρήση του.

  Από χειρόγραφο που χρονολογήθηκε να είναι του 1.500μ.Χ. επειδή δεν είχε γραμμένη χρονολογία, και αποτελείται από … φύλλα χάρτου, το οποίο κατέχει ο ιταλός Σέρτζιο Τσεκίνι από την πόλη της Περούτζιας, δόθηκε προς έκδοση του ιατρο-βοτανικού περιεχομένου του, εις την πατρίδα εξεδόθη από τις εκδόσεις «Δίδυμοι» και σε μετάφραση του Ν. Σημηριώτου και με τον τίτλο «Τα μαγικά βότανα».

  Αναφέρει για τον απήγανο, ότι εάν πάρεις το λάδι από την απόσταξη φύλλων απηγάνου, με αυτό μπορείς να θεραπεύσεις με μια σταγόνα το τσίμπημα ή το δάγκωμα από έντομα ή ζώα. Αν αλείψεις το στήθος ενός αρρώστου που πάσχει από πλευρίτιδα ή ρευματοειδής πόνους, θα έχει θαυμαστά αποτελέσματα. Μια σταγόνα στα βλέφαρα, σταματά την φλόγωση και τονώνει την όραση. Δυο σταγόνες, στ’ αυτί, θεραπεύουν το βούϊσμα και ξαναδίνουν δύναμη στην ακοή. Επίσης διαχέοντάς το εις τα κρύα μέρη του σώματος, θεραπεύει την κακή κυκλοφορία του αίματος. Ωφελεί όλες τις ανωμαλίες που μπορεί να έχει μια έγκυος, όπως όταν το μωρό ανεβαίνει προς τον λαιμό, τότε πρέπει να την αλείψεις εις την κοιλιά, κι αμέσως το μωρό κατεβαίνει. Άμα κατεβαίνει πολύ χαμηλά, αρκεί να αλείψεις το αιδοίο της μητέρας, και το μωρό επανέρχεται εις την σωστή θέση της κοιλιάς, είναι ισχυρό εκτρωτικό και δεν επιτρέπεται η χρήση του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δηλαδή η χρήση του είναι αξιοθαύμαστη. 

  Επίσης χρησιμοποιείται για την αντισπασμωδική του δράση για την χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών, ιδιαίτερα του πεπτικού συστήματος όπου ανακουφίζει τον κολικό πόνο και την ένταση των εντέρων. Η ανακούφιση των σπασμών το κάνει χρήσιμο για το σταμάτημα του σπασμωδικού βήχα. Επίσης αυξάνει την περιφερειακή κυκλοφορία και μειώνει την αυξημένη αρτηριακή πίεση. Το μάσημα των φρέσκων φύλλων ανακουφίζει από τους πονοκεφάλους που οφείλονται σε ένταση, τις ταχυπαλμίες και άλλα προβλήματα άγχους. Για την ρύθμιση της περιόδου συνδυάζεται καλά με το Χαμαιλείριο και το Σενέκο το χρυσό. Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε σε ένα φλυτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10-15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.

[Απόσπασμα του άρθρου του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα - http://www.herb.gr/product_info.php/products_id/1276 ]

  Λέγεται ότι ο απήγανος κλεμμένος από τον κήπο του γείτονα, φυτρώνει καλύτερα.

Φυτεμένο ή αποξηραμένο το φυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απωθήσει έντομα. Πιο χρήσιμο αποδεικνύεται όταν φυτρώνει κοντά σε τριανταφυλλιές και σμέουρα. Το αποξηραμένο βότανο μπορεί επίσης να τοποθετηθεί στις ντουλάπες για να απωθήσει το σκόρο. Φυτεμένο το φυτό λέγεται ότι απωθεί τις γάτες.

[http://www.valentine.gr/linkOfTheMonth_gr-october2007.php  - Πηγή : Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες της Φωκίδος-Γεωργίου Κουτσοκλένη -Προέδρου της Ε.Φ.Μ.].

  Ο λαός μας πιστεύει πως υπάρχει ένα «μαγικό χόρτο», με το οποίο ο σκαντζόχοιρος γκρεμίζει όποιο πρόχωμα κτισθεί γύρω από την φωλιά του! Εάν προλάβει κανείς και το λάβει ή το καταπιεί, πριν το βρει ο σκαντζόχοιρος, θα μπορεί κι αυτός να γκρεμίζει τοίχους, τείχη ή να ανοίγει κλειδαριές θυρών!..

  Αυτό είναι το λεγόμενο σιδερόχορτο [αν φυσικά είναι αυτό, διότι υπάρχουν και άλλα φυτά που έχουν την λαϊκή ονομασία σιδερόχορτο]. Ένα μαγικό βότανο, που «ανοίγει κάθε κλειδωνιά και σπάζει όλα τα σίδερα», εξασφαλίζει δε στον κάτοχό του την δυνατότητα να παραβιάζει πύλες κρυμμένων θησαυρών… Κατά τον θρύλο, «κανείς δεν ξέρει πού είναι και πού ευρίσκεται παρά μόνον ο σκαντζόχοιρος»! Για την απόκτησή του, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να ανεύρει μια φωλιά σκαντζόχοιρου και να την καλύψει με χώμα, οπότε ο σκαντζόχοιρος θα σπεύσει προς ανεύρεση του… σιδερόχορτου, για να ελευθερώσει τα νεογνά του, «και εάν ο άνθρωπος σταθεί επιδέξιος και του το αρπάξει, έκαμε την τύχη του  [http://www.xronos.gr/detail.php?ID=51510   

http://www.lekakis.com/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=116 ]

  Το φυτό τούτο είναι γνωστό σαν κατάλληλο και αποτελεσματικό κατά της βασκανίας απ' την εποχή των αρχαίων Αθηναίων που το φύτευαν στην αυλή τους και μάλιστα στο αριστερό μέρος της αυλόπορτας, όχι από την μεριά που άνοιγε, αλλά από την αντίθετη.

  «Ξορκισμένος με τον απήγανο», το λέμε όταν υπάρχει κάτι το απαράδεχτο, το σκανδαλώδες, που θέλουμε να το εξουδετερώσουμε. Το λέμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι δεν θέλουμε να ξαναδούμε κάποιον ανεπιθύμητον, να είναι δηλαδή ξορκισμένος και διωγμένος μακριά και οριστικά.

Ο ρίγανος κι ο απήγανος

κι ο μονοπύρης σκόρδαρος

του βουρκολάκου βότανος

είναι μεγάλο ξόρκι.

[Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες της Φωκίδος. Γεωργίου Κουτσοκλένη, Προέδρου της Ε.Φ.Μ. - http://www.fokidanet.com/culture/index.cfm?pageID=3&areaID=11&naID=..&newsCategoryID=...&articleID=...]653.00

Η βιβλιογραφία αποκρύπτεται μέχρι κυκλοφορίας του βιβλίου, επειδή αναπαράχθηκαν άρθρα του συγγραφέως άνευ αναφοράς του ονόματός του, της ιστοσελίδος .

Από το βιβλίο του συγγραφέως  Ομήρου Ερμείδη , «Η Μυθολογία και η λαϊκή παράδοση εις την χλωρίδα της πατρίδος μας» - η βιβλιογραφία έχει αποκρυφτεί μέχρι την κυκλοφορία του εν λόγω βιβλίου  υπό έκδοσιν & e-books

http://pirforosellin.blogspot.gr/   -  Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. 

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.