το Γαϊδούρι [λαϊκή ονομασία] ή ο Όνος [ονομασία παρά τοις αρχαίοις]

το Γαϊδούρι [λαϊκή ονομασία] ή ο Όνος [ονομασία παρά τοις αρχαίοις] ή το Γαδούρι [λαϊκή ονομασία] ή ο Γάϊδαρος [λαϊκή ονομασία] ή ο Γάδαρος [λαϊκή ονομασία] ή ο Βάσταγος [λαϊκή ονομασία] ή ο Βάσταζος [λαϊκή ονομασία] ή το Ζωντόβολο [λαϊκή ονομασία] ή το Γομάρι [λαϊκή ονομασία] ή το Ζωντανό [λαϊκή ονομασία] ή ο Κυρμέντιος [λαϊκή ονομασία] ή ο Ονίσκος[λαϊκή ονομασία] [είδος εν Ελλάδι]

  Ο όνος αναφέρεται από τον Όμηρο εις την «Ιλιάδα» και εις το κεφάλαιο Λ και στίχο ….

«ότ’ όνος παρ’ άρουραν Ιών εβιήσατο παίδας νωθής». Τον Αρχίλοχο τον ιαμβογράφο. Τον   Πλούταρχο και εις το έργο του «Ηθικά» εις τον στίχο …C «ήδε δ’ ώστ’ όνου ράχις έστηκεν ύλης αγρίας επιστεφής». Από τον Θεόγνι τον Μεγαρέα εις το έργο του «Ελεγειακά» εις τον στίχο … «γνοίης χ’ όσσον όνων κρέσσονες ημίονοι». Από τον Ηρόδοτο τον ιστορικό «τους όνους πάντα καταδήσας». Τον Αριστοφάνη εις το έργο του «Όρνιθες» και εις τους στίχους …... τον Ξενοφώντα τον ιστορικό και εις τους στίχους .,.,.. και το .,.,. . Τον Πλούταρχο εις το έργο του τα «Ηθικά» και εις τον στίχο …F. Τον Πλάτωνα εις το έργο του  «Νόμοι».

  Είχε σπουδαίο ρόλο κατά την Τιτανομαχία.

   Ο όνος κοινώς γαϊδούρι εις πολλούς αρχαίους λαούς συγκαταλέχθηκε, μεταξύ των ιερών ζώων.

  Οι Ναυπλιοίς οι οποίοι εθεωρούντο οι εφευρέτες των αμπελοτόμων, αυτών δηλαδή που ανακάλυψαν την τεχνικήν του κλαδέματος, διότι εξ του κλαδέματος του καλού σωστού εξαρτάτο η ποσότητα και η ποιότητα της αμπέλου.

  Ο Παυσανίας γράφει εις το Β, 38,3 : «…την τέχνην ταύτην εφήρμοσαν ούτοι εκ της παρατηρήσεως ότι κλήμα τι αμπέλου, του οποίου τους κλάδους κατά τύχην έφαγεν, όνος, πλείονας των λοιπών κλημάτων παρήγαγε σταφύλας εφ’ ω εις ευγνωμοσύνην ανήγειραν λίθινον είδωλον εις τον όνο». Δηλαδή από ευγνωμοσύνη προς τον γάϊδαρο που έφαγε μέρος της αμπέλου, και τις παρατηρήσεως ότι αυξήθηκαν τα σταφύλια, έφτιαξαν είδωλο λίθινο όπου κάθε χρόνο την εποχή του κλαδέματος προσέφεραν προσφορές εις τον όνο αυτό. 

  Ο Δίας μετά την μάχη εις την Μηκώνη [μετέπειτα Σικυώνα] κάθισε εις τον θρόνο του και ο Προμηθέας με την Αθηνά έπλασαν ανθρώπους από πηλό και φωτιά και τους έδωσαν μορφή παραπλήσια με τους θεούς. Από πηλό και φωτιά έφτιαξαν και τα ζώα μέσα εις την γη. Κλήθηκε τότε ο Προμηθέας και ο αφελής αδερφός του Επιμηθέας, να τους δώσουν ιδιότητες. Ο σπάταλος Επιμηθέας τα έδωσε όλα εις τα ζώα και όταν ήρθε η σειρά των ανθρώπων δεν είχε απομείνει τίποτα. Τότε ο Προμηθέας προμήθευσε εις τους ανθρώπους την φωτιά, κλέβοντάς την μέσα σε κοίλο καλάμι από τους θεούς.

  Για να φανεί γενναιόδωρος ο Δίας, αποφάσισε να τους χαρίσει το φάρμακο κατά του γήρατος, φορτωμένο σε ένα γάϊδαρο. Ο γάϊδαρος βαδίζοντας μέσα εις τον καύσωνα δίψασε και στάθηκε να πιεί νερό σε μια βρύση. Εκεί όμως ένα μεγάλο φίδι «εξουσίαζε» το νερό, και για να αφήσει τον γάϊδαρο να πιει, του ζήτησε το φορτίο. Ο αφελής γάϊδαρος το έδωσε. Από τότε το έχασαν οι άνθρωποι και το επωφελούνται τα φίδια, που δεν γερνούν, αφού αλλάζουν δέρμα. 

  Οι αρχαίοι Έλληνες συνέδεαν αυτόν με τις πυρολατρικές παραδόσεις και φυσικά με την λατρεία του Ηφαίστου, της Εστίας, του Πριάπου και του Διονύσου. Εις τα μυστήρια της Ελευσίνος και εις τις εορτές της Κυβέλης. Επί αγγείων ο Βάκχος, ο Διόνυσος και ο Ήφαιστος παριστάνεται συχνά να πορεύονται με όνο.

  Εις τους αρχαίους Έλληνες χρησιμοποιείτο ως έδεσμα, ιδίως αλεσμένο εις κυμά, το δε γάλα του χρησιμοποιείτο ως καλλυντικό του δέρματος και προς λούσιμο του σώματος των νεανίδων επίσης και ως τροφή των ασθενικών βρεφών ή ακόμα και δια την αντικατάσταση του μητρικού γάλακτος.

  Αλλά και ως εκλεκτή τροφή εθεωρείτο το κρέας του σε πολλούς αρχαίους λαούς. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι οι πλούσιοι Πέρσες έτρωγαν τον γάϊδαρο «όλον οπτόν εν καμίνοισι». Αναφέρεται επίσης η βρώση του και κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους εις την Ρώμη αλλά και αργότερα εις την Δυτική Ευρώπη.

  Ήτο σύμβολο του πείσματος, της βραδύνοιας, της αμαθείας, της αυθάδειας και της ασέλγειας. Από την αντίληψη αυτή ορμώμενοι  έγραψαν διηγήσεις οι μυθογράφοι Αίσωπος, Βαβρίας και πολλοί άλλοι. Όνος χρησιμοποιείτο εις την Αθήνα δια την μεταφορά εις την Ελευσίνα των ιερών σκευών, εξ ου και η φράση : «όνος άγων μυστήρια». Εις την Βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιείτο δια την διαπόμπευση των μοιχαλίδων, των μοιχών, των κλεπτών και των χρεοκόπων. 

  Ο Νόννος αναφέρει κάποιον ήρωα τον Ονίτη, ως ακόλουθο του Διονύσου, σε αγγεία αναφέρεται σάτυρος με το όνομα Οναρίων. Η Έμπουσα απεκαλείτο ονοσκελίς, ονοσκελία, ονόκωλος, ονοκώλη ή ονοκωλίς. Ο Μίδας προικίσθηκε από τον Απόλλωνα με αυτιά όνου, ανάλογη εθεωρείτο η Γελλώ, η Λάμ ια κ.λ.π.

  Οι Ρωμαίοι συνέδεσαν και αυτοί τον όνο με το πυρ και την λατρεία της Εστίας και προστατευόμενο της θεάς Επόνης. Οι Σκύθες τελούσαν ονοθυσίες εις τον Απόλλωνα και άλλοι εις τον Άρη.

  Ονοφορβεία [ονοστάσια, ονεία] διακεκριμένα υπήρχαν εις την αρχαία Ελλάδα με γνωστότερα της Αρκαδίας των οποίων οι επιβήτορες εκτιμιόνταν εις τα 6.000 σεσσιρτίων, κατώτεροι της Αρκαδίας ήσαν των Αχαρνών της Αττικής, της Μαγνησίας κ.α. ως μικρόσωμοι φημίζοντο οι ιλλυρικοί, οι θρακικοί και οι της Ηπείρου.

  Εις την αρχαία Ελλάδα έτρωγαν το κρέας του και δει σε κυμά, όπως μας μαρτυρεί ο Ηρόδοτος. Το γάλα του χρησιμοποιείτο ως καλλυντικό του σώματος από τις δέσποινες και προς λούσιμο του σώματος. Χρησιμοποιείται ακόμη σε σήμερα σε μερικά χωριά το γάλα του, ως τροφή εις τα ασθενικά βρέφη ή δια την αντικατάσταση του μητρικού γάλατος.

  Το γάλα της γαϊδάρας χρησιμοποιείτο από τον άνθρωπο σαν τροφή, φάρμακο και καλλυντικό για χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι Λίβυοι από όσο ξέρουμε ήσαν οι πρώτοι που είχαν στάβλους με γαϊδούρες για άρμεγμα. Οι πλούσιες κυρίες της εποχής έπαιρναν το μπάνιο τους και έφτιαχναν μάσκες προσώπου, βουτώντας το γάλα γαϊδάρας σε ψωμί, για να αναζωογονήσουν το δέρμα τους.

  Η Κλεοπάτρα κρατούσε 300 θηλυκά γαϊδούρια για τον λόγο αυτό και όταν ταξίδευε είχε μαζί της ένα κοπάδι γαϊδούρες για το μπάνιο της καθ’ οδόν.

  Η Ποπέα η γυναίκα του ρωμαίου αυτοκράτορος Νέρωνος κρατούσε 500 γαϊδουράκια για άρμεγμα τα οποία επίσης ταξίδευαν μαζί της.

  Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος αναφέρει τρεις χρήσεις για το γαϊδουρινό γάλα, αφέψημα, καλλυντική, φαρμακευτική.

  Σημαντικό είναι το γαϊδουρινό γάλα που ήτο και είναι αντίδοτο στο κώνειο όπως και το κρασί.

  Ο Ιπποκράτης συνταγογραφούσε το γαϊδουρινό γάλα για διάφορες παθήσεις όπως ρύθμιση εμμηνορροϊκού κύκλου, αρθρίτιδα, δηλητηριάσεις, πληγές, νευρικές διαταραχές και πολλές άλλες.

  Ο όνοι ή γάϊδαροι είχαν εξέχουσα θέση και εις την αρχαία Αίγυπτου, και αυτό αποκαλύφθηκε πρόσφατα από μια ανασκαφή που έγινε τελευταία πλησίον της παλαιάς πόλεως της Αβύδου. Σ’ ένα νεκροταφείο, με θέα την παλαιά πόλη της Αβύδου στον Νείλο περίπου 300 μίλια νότια του Καΐρου, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τους σκελετούς δέκα γαϊδάρων, οι οποίοι είχαν ταφεί με τιμές ανωτάτων αξιωματούχων. Ευρίσκοντο εντός πλίνθινων τάφων, έξω από τον χώρο των επίσημων εκδηλώσεων ενός βασιλιά της αρχαίας Αιγύπτου.

  «Ήτο μεγάλη η έκπληξή τους, όταν διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι, ούτε αντικείμενα των νεκρών, υπήρχαν δέκα γάϊδαροι» δήλωσαν οι αρχαιολόγοι.

  Οι τάφοι, που ανακαλύφθηκαν το 2002 και οι σχεδόν άρτια διατηρημένοι σκελετοί των δέκα ζώων που περιείχαν, απετέλεσαν θησαυρό, διότι απεδείχθη η σημασία των γαϊδάρων στην κοινωνία της αρχαίας Αιγύπτου.

  Οι γάϊδαροι, ενδεχομένως, πραγματοποιούσαν μεγάλες διαδρομές στους εμπορικούς δρόμους μεταξύ Αιγυπτίων και Σουμερίων.

  Οι σκελετοί των γαϊδάρων της Αβύδου, που χρονολογούνται γύρω στο 3.000 π.Χ, φέρουν σαφή ίχνη του φορτίου που μετέφεραν. «Η περιοχή όπου βρέθηκαν θαμμένα ήτο περιοχή υψηλού καθεστώτος», και ετάφησαν σαν να ήσαν αυλικοί, στενοί φίλοι του βασιλέως. Αυτό το γεγονός από μόνο του αποτελεί επιβεβαίωση της σημασίας των γαϊδάρων ως μελών του υπηρετικού προσωπικού της εποχής».[απόσπασμα από την εφημερίδα «The New York Times», και αναπαραγωγή του εις την ακόλουθο ιστοσελίδα της εφημερίδος ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_12/04/2008_266227 ]

Ο όνος όπως και ο ημίονος ήτο ιερά ζώα του Βάκχου των Σειληνών, του Πριάπου, της Εστίας, του Απόλλωνος και του Διονύσου.

  Σήμερα οι Ελβετοί θεωρούν τον όνο ιερό ζώο του Αγίου Νικολάου και προστάτη των παιδιών. Οι Γερμανοί δε διασώζουν ολόκληρη σειρά ονολατρικών παραδόσεων, διατηρούν ξόανα όνων θεωρούντες ότι αυτά προστατεύουν το χωριό [Φρικχάουζεν], φέρουν περίαπτα ονόμορφα εξ οπτής γης [Ερφούρτη], θεωρούν τον όνο ιερό ζώο του αποστόλου Θωμά και προστάτη των παιδιών [Βεστφαλία], άλλοτε τελούσαν και περιφορές μεγάλως τιμωμένου ξυλίνου ξοάνου  [Αουγκσμπούργκ ]μέχρι τον Στ αιώνα.

   Η φράσις Όνου σκιάς δίκη ελέχθη από τους αρχαίους Έλληνες δι’ εκείνους οι οποίοι φιλονικούν για ανόητες αφορμές. Είναι γνωστή από τον Αιλιανό η σχετική διήγηση, η οποία αποδίδεται εις τον ρήτορα Δημοσθένη που δημηγορούσε εις την Εκκλησία του Δήμου και ο οποίος δεν έτυχε της προσοχής από τους ακροατές. Λέγεται ότι ο ρήτορας για να προκαλέσει την περιέργεια και το ενδιαφέρον του αδιαφορούντος εις τα λεγόμενα του λαού, δήλωσε ότι αυτή την φορά προτίθεται να ομιλήσει όχι περί των τρεχουσών υποθέσεων της πόλεως, αλλά περί μιας περιέργου δίκης. Και διηγήθηκε ότι κάποιος «θέρους ώρα» νοίκιασε όνο για να μεταβεί εις τα Μέγαρα. Περί την μεσημβρία όταν το καύμα του ηλίου ήτο αφόρητο, κατέβηκε από τον όνο και ζήτησε να βρη αναψυχή στην σκιά του, αλλά αυτός ο οποίος ακολουθούσε ως ιχνηλάτης ιδιοκτήτης αντιδίκησε με αυτόν δια την σκιά, ότι νοίκιασε τον όνο και όχι την σκιά του. Έτσι ώστε η υπόθεση κατέληξε εις τα δικαστήρια. Όταν δε εις την ακμή της διηγήσεως κορυφώθηκε η περιέργεια των ακροατών δια το αποτέλεσμα της δίκης. Τότε ο Δημοσθένης κουνώντας το κεφάλι του από οίκτο θύμησε προς τους Αθηναίους, ότι προκειμένου μεν περί σοβαρών υποθέσεων οι οποίες αφορούν την υπόσταση αυτής της πόλεως αδιαφορούν προς τα λεγόμενα των ρητόρων. Όταν όμως ο λόγος είναι περί της σκιάς του όνου ήτοι περί απιθάνων μυθολογημάτων παρακολουθούν με τεταμένη την προσοχή τους.

  Εις την Κασσάνδρα της Χαλκιδικής υπήρχε η αρχαία πόλη Μένδη ή Μέντη αποικία των Ερετριών, εκεί υπήρχε ένα είδος ξεχωριστό γαϊδάρων που ενδημούσε. Απ’ αυτό προήλθε και το όνομα «ο κυρ - Μέντιος» που έδιναν ακόμα και πριν μερικά χρόνια ο λαός εις τα γαϊδουράκια.

  Οι άγριοι γάϊδαροι, θηρεύονται για το κρέας τους, που θεωρείται ανώτερο από το κρέας του ελαφιού, καθώς και για το δέρμα τους. Τα θηλυκά γεννούν ένα πουλάρι κάθε φορά, μετά από κύηση 12 μηνών. Ζουν κατά μικρές ή μεγάλες αγέλες. Οι πληθυσμοί πολλών υποειδών κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω της καταστροφής των ενδιαιτημάτων και της εντατικής θηρεύσεως  τους. Οι εξημερωμένες ποικιλίες γαϊδουριών διαφέρουν πολύ σε μέγεθος, με μέσο όρο ύψους 90-1,23 εκατοστά του μέτρου, στο ακρώμιο και βάρος από 180 έως 225 κιλά.

  Ο ήμερος όνος ζει 30-40 έτη, αλλά ο μέσος όρος ζωής του είναι 15- 18. Η ενηλικίωση του συμπληρώνεται το 3 με 4 έτος. Το ζευγάρωμα τελείται κάθε χρόνο κατά τον μήνα Μάϊο και η εγκυμοσύνη διαρκεί 364 ημέρες [!], μετά γεννιέται ένας πώλος όπου και θηλάζει για 6 μήνες. Είναι ζώο υπομονετικό, ήρεμο και ψύχραιμο. Έχει ισχυρή μνήμη, όραση τελειότερη ακόμη ακοή και όσφρηση και από τον ίππο. Το γάλα του στην σύνθεση του είναι το μόνο που πλησιάζει τόσο πολύ το μητρικό γάλα. Ο γάϊδαρος είναι πολύ ανθεκτικό ζώο στη βαριά εργασία. Το βάδισμα του είναι περισσότερο σταθερό από αυτό του αλόγου, καθιστώντας το πιο ασφαλές σε ορεινές, απότομες διαδρομές. Είναι, επίσης, μακροβιότερο από το άλογο. Η φωνή του [κοινώς, γκάρισμα] είναι αρκετά χαρακτηριστική. Προτιμά τις θερμές περιοχές και τρέφεται με όλα τα φυτά, ακόμα και με αγκάθια. Από τα πανάρχαια χρόνια ο γάϊδαρος θεωρήθηκε σύμβολο της μωρίας, επαινείται όμως και για την αφοσίωση, την υπομονή, τη λιτότητα και την ταπεινότητά του. Η Κύπρος έχει το δικό της γαϊδούρι, που είναι μεγαλόσωμο ζώο με ανάστημα 1.40 μ. με κύριο χρωματισμό το μαύρο με αργυρόφαιο περιρρίνιο και κοιλιά. Δυστυχώς, το κυπριακό γαϊδούρι είναι είδος προς εξαφάνιση.

  Το ανθεκτικότερο και χρησιμότερο ζώο της ελληνικής επαρχίας, ο γάιδαρος, εξαφανίζεται με ανησυχητικούς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία. Η χρήση του αυτοκινήτου τον «έστειλε για απόσυρση» και αν δεν γίνουν οργανωμένες προσπάθειες διασώσεως της πολυτίμου και συμπαθέστατης φυλής, σύντομα θα βλέπουμε γαϊδουράκια μόνο σε αναμνηστικές φωτογραφίες.

  Πόσο καιρό έχετε να ακούσετε το χαρακτηριστικό και εξαιρετικά κακόφωνο γκάρισμα ενός γαϊδάρου;

  Σήμερα ο όνος ή κοινώς γαϊδουράκι είναι πλέον είδος προς εξαφάνιση.

  Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε το 2004 ο καθηγητής της Κτηνιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης, κ. Γιώργος Αρσένος, τα γαϊδούρια τείνουν να εξαφανιστούν από την ελληνική επαρχία. Από 508.000 γαϊδούρια που υπήρχαν στην Ελλάδα το 1995, το 2005 καταγράφτηκαν μόνο 20.400 πληθυσμιακή συρρίκνωση της τάξεως του 96% μόνο την δεκαετία 1995 - 2005! [τα στοιχεία της τελευταίας παραγράφου προέρχονται από την ακόλουθο ιστοσελίδα :

http://amaltheia.org.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=80:ellinikesfiles&catid=18:melon&Itemid=34

- Ελληνική εταιρεία προστασίας και διασώσεως των αυτοχθόνων φυλών κατοικιδίων [αγροτικών και Οικόσιτων] ζώων Αμάλθεια]

  Το 42,5% του συνολικού πληθυσμού ευρίσκεται στην Πελοπόννησο, όπου υπάρχει και η μοναδική ελληνική φυλή, ο αρκαδικός όνος που τον αναφέρουν ο Όμηρος και ο Ξενοφώντας, όμως οι πυρκαγιές του 2007 συνέβαλαν καθοριστικά στην ακόμα μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού.

[η τελευταία παράγραφος είναι από το άρθρο της Στέλλας Κεμανέτζη - kemanetzi@pegasus.gr  από την εφημερίδα Έθνος και την ακόλουθο ιστοσελίδα : http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=3658803 ]

  Υπάρχει επίσης στα Πομακοχώρια του νομού Ξάνθης στο χωριό Διάσπαρτο ένα σπάνιο είδος γαϊδουριού, το λευκό είδος σε πολύ λίγα ζευγάρια, τα οποία παρουσιάσθηκαν από τον Μ. Ασλανίδη σε αναζήτηση παραδοσιακών φυτών, ζώων, ή εθίμων από την εβδομαδιαία εκπομπή του «Αληθινά σενάρια»

[ naslanidis@ert3.gr]

  Τα νούμερα απλώς επιβεβαιώνουν τραγικά αυτό που εμπειρικά ξέρουμε όλοι: ότι τα συμπαθή τετράποδα συναντιούνται περισσότερο στον προφορικό λόγο, παρά στη φύση... «Είσαι γάϊδαρος», «μεγάλη γαϊδουριά», «γαϊδουρινό πείσμα» είναι μερικές από τις εκφράσεις που συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε στην καθημερινή γλώσσα ακόμα κι εμείς οι άνθρωποι των πόλεων που έχουμε δει περισσότερα γαϊδούρια σε καρτ ποστάλ παρά στην εξοχή.

  Εδώ θα αναφερθούμε στην πολύ καλή ποιότητα που έχει το γάλα της γαϊδούρας, όπου είναι ίσο ή εφάμιλλο σχεδόν με της μητέρας.

  Ο τύπος Αρκαδίας αναφέρεται από τον καθηγητή κο Αρσένο ως ο πιο αντιπροσωπευτικός της χώρας. Ο όνος της Τήνου αναφέρθηκε ως ιδιαίτερος τύπος το 1965 από τον Εμμανουήλ Αμάση. Ανεπιβεβαίωτος τύπος έχει αναφερθεί στη Λήμνο, ενώ ιδιαίτερα μικρόσωμοι θεωρούνται οι όνοι της Σκύρου και  ελάχιστα δείγματα που ανιχνεύθηκαν στο χωριό Περδικάκι Αιτωλοακαρνανίας ίσως αποτελεί ιδιαίτερη φυλή. Ο όνος της Αλφειούσας, [περιοχή ποταμού Αλφειού, Πελοπόννησος], αναφέρθηκε από τοπικές πηγές ως ιδιαίτερα μεγαλόσωμος, με πεπλατυσμένη ουρά και μεγαλύτερες οπλές, αποτέλεσμα της προσαρμογής του σε παραποτάμιο περιβάλλον. Σήμερα θεωρείται εξαφανισμένος.

[μέρος πληροφοριών σχετικών με το προαναφερθέν θέμα εις την ακόλουθο ιστοσελίδα : http://amaltheia.org.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=80:ellinikesfiles&catid=18:melon&Itemid=34  της Ελληνικής εταιρείας προστασίας και διασώσεως των αυτοχθόνων φυλών κατοικιδίων (αγροτικών και Οικόσιτων) ζώων Αμάλθεια].

  Από τις αρχές του 19ου αιώνος στάβλοι γαιδάρων είχαν εγκατασταθεί στις περισσότερες Γαλλικές πόλεις και οι τσοπάνοι γαιδάρων άρμεγαν κατά παραγγελία περιδιαβαίνοντας στους δρόμους με το κοπάδι τους. Κάποιο καιρό μετά το ενδιαφέρον για το γάλα τους μειώθηκε μέχρι που ο Dr. Jules Parrot ένας Γάλλος ιατρός υπεύθυνος για τα προβληματικά μωρά στο νοσοκομείο Hopital de Enfants Assistes στο Παρίσι ανακάλυψε πως το γαϊδουρινό γάλα είναι το ελιξίριο για άρρωστα νεογέννητα.

  Η πιπίλες όπως και η υγιεινή ήσαν άγνωστες για την εποχή και τα άρρωστα μωρά μετέδιδαν ασθένειες στις θηλάζουσες νοσοκόμες έτσι ο Dr. Parrot έκανε το τολμηρό βήμα να βάλει τα νεογνά για θηλασμό επάνω στις θηλές των ζώων, πάρα τις αντιδράσεις των ανωτέρων του.

   Η έρευνα του Dr. Parrot είχε ως εξής, στην διάρκεια ενός έτους παρακολουθήθηκαν 86 ασθενικά μωρά. Έξι από αυτά έπιναν αγελαδινό γάλα από μπουκάλι εκ των όποιων μόνο ένα επέζησε, 42 έπιναν κατσικίσιο γάλα κατευθείαν από την θηλή, επέζησαν 8.

   Από τα 38 που θήλαζαν απευθείας από την θηλή της γαϊδάρας γάλα, επέζησε ο εντυπωσιακός αριθμός των 28.

   Έτσι λοιπόν ο ιατρός έστησε έναν στάβλο για απευθείας θηλασμό μέσα στο βρεφοκομείο και τα μωρά τρέφονταν με αυτόν τον τρόπο πέντε φόρες κατά την διάρκεια της μέρας και δυο φορές μέσα στην νύχτα. Μια γαϊδάρα μπορεί να ταΐσει τρία νεογνά για πέντε μήνες.[Από δημοσίευση του ιδίου στο Bulletin de l'Academie de Medecine, 1882]

   Τα μωρά στην φροντίδα του Dr. Parrot επιβίωσαν θριαμβευτικά όπως και αμέτρητοι άλλοι άνθρωποι ανά τους αιώνες.

  Η σύνθεση του γαϊδουρινού γάλακτος έχει εκπληκτικές ομοιότητες με το μητρικό, επιπλέον είναι σημαντική πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών[Α, Β1, Β2, Β6, C, D, E], μετάλλων [ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορος, σίδηρος και ψευδάργυρος]  καθώς και λιπαρά οξέα, ανοσοσφαιρίνες, και αλκυλική γλυκερόλη. Με μέσο όρο λίπους γύρω στο 1%.  

   Η περιεκτικότητα σε λίπος κυμαίνεται από 0,28% έως και 1,82% και εξαρτάται από την εποχή του έτους. Η ημερήσια γαλακτοπαραγωγή μιας γαϊδούρας κυμαίνεται από 0.9 έως 1.7 λίτρα, ενώ η μέση ετήσια ποσότητα είναι 489±36 λίτρα με μέση διάρκεια αρμέγματος 295±12 μέρες.

   Και καθώς ο παράγοντας βακτηρίων είναι σχεδόν μηδενικός δεν υπάρχει λόγος παστεριώσεως όπου και χάνονται τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά.

   Μια ιατρική έκθεση του 1988 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «The Brayer» [τεύχος Σεπτεμβρίου - Οκτωβρίου 2001] ανέφερε συνοπτικά πως η εσωτερική χρήση του γαϊδουρινού γάλακτος, είναι χρήσιμη εις τις θεραπείες γαστρεντερολογικών προβλημάτων, βρογχίτιδος, πνευμονικών μολύνσεων και νευρικής εξαντλήσεως.

Πίνακας με την σύνθεση διαφόρων γαλάκτων, συμπεριλαμβανομένων και του μητρικού

Οι αριθμοί αντιπροσωπεύουν ποσοστό επί τοις %

Οι αριθμοί στην λίστα ενέργειας είναι θερμίδες ανά 100 γραμμάρια γάλακτος

Ο πίνακας προέρχεται από την ακόλουθο ιστοσελίδα :  http://onongala.blogspot.gr/p/blog-page_6416.html  και από το άρθρο του Γ. Κιούση με τίτλο «Το Γάλα γαϊδούρας ενδείκνυται για ομορφιά και υγεία από την αρχαιότητα» αναπαραγόμενο εις την ακόλουθο ιστοσελίδα :  http://www.akioe.gr/default.asp?node=page&id=5269]

Οι ευεργετικές ιδιότητες του γαϊδουρινού γάλακτος και άλλα χρήσιμα στοιχεία του :

Είναι σχετικά πτωχό σε ολικά στερεά, δηλαδή από 8 έως 10% και πρωτεϊνες από 1,5 έως 1,8%.

  Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λακτόζη, δηλαδή από 6-7%.

  Η περιεκτικότητα λίπους του κυμαίνεται από 0,28% έως 1,82%, η οποία εξαρτάται από την εποχή του έτους.

  Περιέχει απαραίτητα λιπαρά οξέα, όπως Ω3 και Ω6 που βοηθούν στην απορρόφηση των βιταμινών.

  Είναι πολύ κοντά εις το μητρικό γάλα και γι αυτό το λόγο ενδείκνυται ως υποκατάστατο του μητρικού γάλατος, εάν το βρέφος έχει αλλεργία.

  Έχει ιδιότητες αντιγηράνσεως, είναι αντιοξειδωτικό και έχει συστατικά αναγεννητικά.

  Προλαμβάνει ωρισμένες από τις ασθένειες του δέρματος.

  Τα οξέα του προσφέρουν ελαστικότητα και βοηθούν εις την ορισμένων ασθενειών όπως ψωρίαση και έκζεμα.

  Τα μεταλλικά του άλατα επιτρέπουν εις το δέρμα να καθαρίζεται και αφαιρούνται τα νεκρά κύτταρα του δέρματος με στόχο την δημιουργία νέων ζωντανών κυττάρων.

Βελτιώνει την διαδικασία επουλώσεως τραυμάτων.

 Η ημερήσια παραγωγή γάλακτος μιας γαϊδούρας κυμαίνεται από 0,90 έως 1,70 του λίτρου, και η ετήσια παραγωγή της είναι 489±36 λίτρα αλλά και η μέση διάρκεια αρμέγματος είναι 295±12 ημέρες. 

  Το συμπαθές τετράποδο δεν είναι μόνο μέσο μεταφοράς, αλλά και υγείας και αναζωογονήσεως. Το γάλα του ήτο διάσημο διότι με αυτό έκαμε το λουτρό της η βασίλισσα Κλεοπάτρα, η οποία συνήθιζε να ταξιδεύει με τα εκατοντάδες γαϊδούρια της, με σκοπό να γεμίζει τις βασιλικές σκάφες λουτρών με γάλα γαϊδουριού περιέχει μεγάλες ποσότητες θρεπτικών ουσιών, βιταμινών και άλλων συστατικών που ωφελούν την υγεία μας και το δέρμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι είναι καλύτερο ποιοτικά από το αγελαδινό και το πλησιέστερο στο μητρικό γάλα.

  Την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες όπως το Βέλγιο, την Γαλλία, την Ιταλία και την Γιουγκοσλαβία εκτροφές όνων όπου το παραγόμενο γάλα χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή καλλυντικών αλλά και για ανθρώπινη κατανάλωση.

  Στο Βέλγιο, η μονάδα του Ολιβιέ Ντενίς, στο Chateau des Mottes, διαθέτει το γάλα με λιανική τιμή που ξεπερνά τα 100 ευρώ το λίτρο. Στο Πάρκο Ζασάβιτσα, στην περιοχή Σρμέσκα Μιτρόβιτσα της Σερβίας, ο Σλόμπονταν Σίμπιτς παράγει γάλα, από το οποίο φτιάχνονται διάφορα προϊόντα, όπως σαπούνι, κρέμες προσώπου, αφρόλουτρα, διάφορα άλλα καλλυντικά, αλλά και λικέρ. Ξέρετε πόσο πωλείται το τυρί, κατόπιν παραγγελίας; 1.000 ευρώ ανά κιλό, ναι, καλά διαβάσατε. Βέβαια χρειάζονται 25 λίτρα γάλα γαϊδούρας.

   Μόνο την τελευταία πενταετία έχουν δημοσιευθεί περίπου 60 επιστημονικές εργασίες αποκλειστικά για το γαϊδουρινό γάλα. Οι εργασίες αυτές υποδηλώνουν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική λύση για τα βρέφη που παρουσιάζουν δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα και σε επιλεγμένες περιπτώσεις αλλεργίας, αλλά και ως προληπτικό μέτρο για μια σειρά παθήσεων των ενήλικων ατόμων. Σήμερα, στη διαθέσιμη επιστημονική βιβλιογραφία παρατηρείται μια έντονη ερευνητική δραστηριότητα με αντικείμενο το γαϊδουρινό γάλα.

«Πρόσφατα εκδηλώθηκε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το γαϊδουρινό γάλα σε επίπεδο παραγωγής αλλά και σε επιστημονικό επίπεδο», μας λέει ο Γιώργος Αρσένος, επίκουρος καθηγητής Κτηνιατρικής Σχολής στο ΑΠΘ. «Ιδιαίτερα το Εργαστήριο Ζωοτεχνίας της Κτηνιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης, που ασχολείται ερευνητικά με τους ελληνικούς όνους [Equus asinus], γίνεται καθημερινά αποδέκτης ερωτημάτων από επίδοξους εκτροφείς όνων οι οποίοι στοχεύουν στην παραγωγή γάλατος. 

  Κατ' αρχήν, το ενδιαφέρον για το γαϊδουρινό γάλα προέκυψε διότι η σύνθεσή του είναι παρόμοια με αυτή του μητρικού γάλακτος και χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα για τη διατροφή βρεφών δεδομένου ότι δεν υπήρχαν τα σύγχρονα παιδικά γάλατα σε σκόνη».

   Ο Νίκος Μπουκουβάλας, ο οποίος εκτρέφει γαϊδουράκια εδώ και τρία χρόνια στην Έδεσσα, μας λέει: «Είμαστε τέσσερις ή πέντε παραγωγοί γαϊδουρινού γάλακτος σε όλη τη χώρα. Βγάζουμε 12 κιλά γάλα την ημέρα το οποίο πουλάμε από 12-25 ευρώ χονδρική σε εμπόρους για καλλυντικά. Ως νωπό για κατανάλωση είναι πολύ πιο ακριβό».

   Στην Καρδίτσα ο Παναγιώτης Παπαποστόλου εκτρέφει 35 όνους για παραγωγή. «Είναι δύσκολο ζώο το γαϊδούρι. Απ' όταν γεννήσει θηλάζει έντεκα μήνες και μετά πάλι εάν ξαναγεννήσει το ίδιο. Το δύσκολο είναι στο άρμεγμα. Έχει την τεχνική του. Κάποια ζώα είναι δύστροπα• δύσκολα να τους πάρεις το γάλα. Εμείς εδώ αγωνιζόμαστε αλλά το κράτος δεν βοηθά».

   «Δυστυχώς, στην Ελλάδα κάθε καινοτόμος προσπάθεια στο γεωργοκτηνοτροφικό τομέα ακυρώθηκε από τη στρεβλή χρήση των επιδοτήσεων στις οποίες δυστυχώς στοχεύουν και οι επίδοξοι ονοτρόφοι», προσθέτει ο κ. Αρσένος. «Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλες οι επιχειρήσεις με γαϊδούρια που έγιναν στο εξωτερικό βασίστηκαν αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την ευρηματικότητα των δημιουργών τους. Σε κάθε περίπτωση η εκτροφή των γαϊδάρων είναι μια επίπονη διαδικασία και χρειάζεται ιδιαίτερες δεξιότητες. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι αν μπορεί μια μονάδα παραγωγής γαϊδουρινού γάλακτος να είναι βιώσιμη. Η απάντηση είναι θετική, αλλά προϋποθέτει εξασφάλιση της διάθεσης του προϊόντος».

Enet gr  http://www.greektube.org/content/view/101035/2/  ιστοσελίδα  . η οποία περιέχει βίντεο για το γαϊδουρινό γάλα, από αναφορά ενός ζευγαριού Βέλγων από μονάδα που έχουν εις την πατρίδα τους με κυρίως ελληνικά γαϊδούρια.

   Στην Ελλάδα, τα γαϊδουράκια τα συναντάς κυρίως στα μαγευτικά σοκάκια της Σαντορίνης και της Ύδρας να κουβαλούν τουρίστες. Ίσως είναι ένα από τα λίγα πράγματα, για τα οποία είναι χρήσιμα στη χώρα μας ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε.

   Ένας Βέλγος αγρότης αξιοποιεί για το γάλα τους μερικά εξ Αρκαδίας ορμώμενα θηλυκά γαϊδουράκια, παράγοντας τη βάση των υλικών για μια σειρά από φαρμακευτικά προϊόντα. Η κτηνοτροφική μονάδα του Ολιβιέ Ντενίς ευρίσκεται στο Chateau des Mottes και είναι η μοναδική στο Βέλγιο που δραστηριοποιείται σε αυτό τον τομέα. Ξεκίνησε πριν από εννέα χρόνια και γρήγορα «γιγαντώθηκε». Ο ιδιοκτήτης της μονάδος που φέρει τον τίτλο «Εκτροφή Όνων στη Χώρα των Λόφων» δήλωσε για αυτό το εγχείρημά  του :  «Για 30 χρόνια είχαμε στο σπίτι επτά γαϊδούρια. Μάθαμε για τις ευεργετικές ιδιότητες του γαϊδουρινού γάλακτος και το 1998 αποφασίσαμε με τη σύζυγό μου να αξιοποιήσουμε τα γαϊδουράκια μας. Στήσαμε την επιχείρηση με τα χέρια μας, χωρίς καμμία επιδότηση. Μας αρέσει αυτό που κάνουμε και δεν θα το αλλάζαμε με τίποτα».

  Σήμερα, η κτηνοτροφική μονάδα του αποτελείται από 100 γαϊδούρια που όλα τους ανήκουν στη φυλή «αρκαδικός όνος». Συνεχίζει λέγοντας : «Τα ζώα τα πήραμε από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Πορτογαλία. Κυρίως τρώνε χόρτο, που το Βέλγιο δεν διαθέτει γιατί οι αυξημένες βροχοπτώσεις το καταστρέφουν.  

   Αναγκαζόμαστε να το αγοράζουμε από την Ισπανία. Κάθε χρόνο βγάζουμε περίπου τέσσερις τόνους γάλα», προσθέτει. Το γάλα διατίθεται μόνο εις την αγορά του Βελγίου με λιανική τιμή η οποία ξεπερνά τα 100 ευρώ το λίτρο. Από την επεξεργασία του γάλακτος προκύπτουν διάφορα προϊόντα, μεγάλο μέρος των οποίων εξάγεται στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Γερμανία και τον Καναδά.

  Το σαπούνι πωλείται προς 3,5 ευρώ, το σκεύασμα για συμπλήρωμα διατροφής 55 ευρώ, το αφρόλουτρο 18,5 ευρώ, η ενυδατική κρέμα 16 ευρώ, το σαπούνι αντιγηράνσεως 6,2 ευρώ, οι καραμέλες 5,4 ευρώ και το λικέρ με γάλα γαϊδούρας 16,2 ευρώ.

  Όπως είπε ο Βέλγος κτηνοτρόφος, το γάλα της γαϊδούρας είναι εξαιρετικής ποιότητος και κατά το παρελθόν το διέθεταν ως φάρμακο και το χρησιμοποιούσαν ως καλλυντικό. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι το γάλα της γαϊδούρας είναι καλύτερο ποιοτικά από το αγελαδινό και το πλησιέστερο στο ανθρώπινο [βλέπε ανωτέρω πίνακες].«Το παράδειγμα του κ. Ντενίς πρέπει να μας δείξει το δρόμο. Εις την πατρίδα μας, τα άλογα, τα γαϊδούρια και τα μουλάρια απειλούνται με αφανισμό.

  Θα μπορούσε όμως κάλλιστα να επιδοτηθεί η αγορά ιπποειδών για αγροτουριστικές ή κτηνοτροφικές μονάδες», πιστεύει ο επίκουρος καθηγητής της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, Γιώργος Αρσένος.

  Για περισσότερες πληροφορίες δια τις θέσεις και απόψεις του καθηγητού υπάρχουν εις την ακόλουθο ιστοσελίδα : http://lilyfromgazi.blogspot.com/2008/05/blogpost_21.html]

  Υπάρχει μονάδα με όνους και εις τον νομό Αττικής όπου το ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο είναι : christosfarm@gmail.com   και το τηλέφωνο της : 6946902847.

  Η λαϊκή μετεωρολογία αναφέρει ότι : όταν ο γάϊδαρος χτυπάει τα αυτιά του ή εάν τρώει με βουλιμία ή εάν γκαρίζει πολύ ή αν είναι φορτωμένος, σκύβει και τρώει από κάτω ότι βρει σε όλες αυτές τις περιπτώσεις  έρχεται κακοκαιρία. Αν ονειρευτείτε ότι ακούτε γάϊδαρο να γκαρίζει στ' όνειρό σας, σημαίνει ότι θα πάρετε κληρονομιά και θα απαλλαγείτε από υποχρεώσεις. Αν δείτε πως πίνατε γαϊδουρινό γάλα, σημαίνει ότι μικρές ευχαριστήσεις θα ικανοποιηθούν σε βάρος σοβαρών υποθέσεων, από τον «Ονειροκρίτη».

  Το γαϊδούρι που είναι από τα μέλη του γένους Equus έχουν κοινούς προϊστορικούς προγόνους. Κατά την διάρκεια της Πλειστοκαίνου περιόδου, 2.000.000 με 10.000 χρόνια πριν, τέσσερα υποείδη διαφοροποιήθηκαν. Αυτά τα τέσσερα είναι το Equus equus[άλογο], το Equus  asinus[γάϊδαρος],ο Equus doliichohippus [Grevy's zebra] και το Equus hippotigris [όλες οι υπόλοιπες ζέβρες και το εξαφανισμένο σήμερα Quagga]. [http://onongala.blogspot.com/p/blogpage.html]

Από το υπό έκδοσιν βιβλίο του συγγραφέως Ομήρου  Ερμείδη  «Η Μυθολογία και η λαϊκή παράδοση εις την πανίδα της πατρίδος μας»

Η βιβλιογραφία αποκρύπτεται μέχρι κυκλοφορίας του βιβλίου, επειδή αναπαράχθηκαν άρθρα του συγγραφέως άνευ αναφοράς του ονόματός του, της ιστοσελίδος του.