Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Οι μυθικοί Κουρήτες



Πολλές ερμηνείες δίδονται στο ποιοι ήσαν τελικά οι Κουρήτες, οι οποίοι ήρθαν σε ρήξη και σε
 πόλεμο με τους Καλυδωνίους.
 Η επικρατέστερη είναι αυτή που θέλει το όνομα να χρησιμοποιείται σε αντιδιαστολή με τους
 «άκουρους», τους ακούρευτους δηλαδή Ακαρνάνες ή εκείνη που ετυμολογείται απ’ το κοντινό
 βουνό Κούριον. Η χρήση του ονόματος ωστόσο, οδηγεί πολλούς αρχαίους συγγραφείς στο 
να ταυτίσουν τους Κουρήτες με τους Κρήτες.

Οι Κουρήτες άλλωστε ήταν ημίθεοι, οπλισμένοι με όπλα που η Ρέα τους είχε δώσει για να 
προστατεύσουν το νεογέννητο παιδί της, τον Δία, απ’ τον Κρόνο και τους Τιτάνες που ήθελαν
 να τον εξοντώσουν. Λέγεται μάλιστα ότι οι Κουρήτες
χόρευαν χτυπώντας τα δόρατά τους στις ασπίδες, ώστε ο ήχος να καλύψει το κλάμα του 
βρέφους, που βρίσκονταν στο Ιδαίο Άντρον στην Κρήτη.

Τέτοιοι χοροί ήταν ευρέως διαδεδομένοι στα προϊστορικά χρόνια, αλλά και μετέπειτα. Τον ίδιο 
χορό των Κουρητών, τον συναντάμε και στην παραλλαγή του μύθου της γέννησης του
 Απόλλωνος απ’ τη Λητώ στην Ακαρνανία (βλέπε Κάρνος). Η Ίδη γίνεται Κάρνος και οι 
Τιτάνες Πύθωνας.

 Το νεογέννητο έπρεπε όμως να προστατευτεί. Ανάλογο έργο ανέλαβαν οι Κουρήτες και στην
 περίπτωση του Ζαγραίου Διονύσου, όχι όμως με την ίδια επιτυχία. Ο Ζαγρεύς Διόνυσος ήταν
 γιος του Δία και της Περσεφόνης, που κι αυτή ήταν κόρη του Διός απ’ την Ρέα. Ο Ζεύς όμως
 δεν εμπιστευόταν τη ζηλόφθονη Ήρα και έδωσε το παιδί στους Κουρήτες να το φυλάνε. Η 
Ήρα απ’ την πλευρά της ανέθεσε στους Τιτάνες να το βρουν και να το σκοτώσουν.
Η ΓΈΝΝΗΣΗ  ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΓΟΝΑΤΟ ΤΟΥ ΔΙΟΣ 

Ο Ζαγρεύς προσπάθησε με μεταμορφώσεις να ξεφύγει, οι Τιτάνες όμως τον έπιασαν και, 
αφού τον διαμέλησαν, άρχισαν να τρώνε τα μέλη του. Τότε ο Ζεύς τους κατακεραύνωσε. Με 
εντολή δική του ο Απόλλων ανέλαβε να θάψει τα υπολείμματα στον Παρνασσό. Η Αθηνά 
πήρε την ανέπαφη καρδιά του Ζαγραίου Διονύσου και την πήγε στον Δία. Εκείνος την έκανε
 σκόνη και πότισε τη Σεμέλη, που έμεινε έτσι έγκυος και γέννησε τον μετέπειτα Διόνυσο που
 όλοι γνωρίζουμε (η κυοφορία ολοκληρώθηκε στο μηρό του Διός). Αυτός ο Διόνυσος πήγε 
στην αυλή του Οινέα και του δίδαξε την καλλιέργεια της αμπέλου.

Κατά την εκδοχή του ορφισμού ο Ζεύς έφαγε την καρδιά για να αποκτήσει έτσι τον Διόνυσο 
απ’ τη Σεμέλη. Αυτός ήταν ο τρίτος Διόνυσος. Ο πρώτος, πριν τον Ζαγραίο, ήταν ο Φάνης, 
ο δεσπότης του κόσμου, ο φωτεινός δημιουργός των πάντων, στον οποίο ο Ζεύς είχε 
εμπιστευθεί την κυριαρχία του κόσμου. Ο κόσμος αυτός είχε γεννηθεί από τη Νύχτα, το 
Σκότος.
O ΦΑΝΗΣ

Η Νύχτα δημιούργησε το Χρόνο και τον Αιθέρα. Απ’ τον Αιθέρα ο Χρόνος δημιούργησε το 
«κοσμικό αυγό» απ’ όπου εκκολάφθηκε ο Φάνης – Διόνυσος, τον οποίο και καταβρόχθισε ο
 Ζεύς, για να γεννήσει μετά απ’ την Περσεφόνη τον Ζαγραίο.
 Όταν οι Τιτάνες κατασπάραξαν τον Ζαγραίο και ο Ζεύς τους κατακεραύνωσε, πήρε την τέφρα
 τους και έπλασε τον άνθρωπο. Η τέφρα αυτή όμως περιείχε και την τέφρα του Ζαγραίου 
Διονύσου. Έτσι ο άνθρωπος είναι διφυής.
 Έχει από τη φύση των θεών Διονυσιακή ψυχή, ενώ το σώμα του είναι Τιτάνιο. Η ψυχή 
επομένως έχει από τη φύση της το αγαθό στοιχείο, ενώ στο σώμα υπάρχουν οι αδυναμίες,
 η πονηρή αρχή. Όπως  αναφέραμε, η περιοχή που πρώτη δέχθηκε τη λατρεία του Διονύσου
 ήταν η Αιτωλία και η Ακαρνανία.

Περιοχή που δικαιούται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο εκείνων που διεκδικούν τη δόξα 
πως ανέθρεψαν τον Διόνυσο, όταν για να τον προστατεύσει ο Ζεύς τον μεταμόρφωσε σε 
κατσίκι και ανέθεσε στον Ερμή να τον πάει στις Νύμφες που κατοικούσαν στο όρος Νύσα 
(Διόνυσος… «από του Διός και της Νύσης του όρους, επεί εν τούτω εγεννήθη», 
αναφέρει ο Πίνδαρος).

 Ως τοπονύμιο τη λέξη «Νύσα» τη συναντάμε στην ορεινή Ακαρνανία. Με το ίδιο όνομα 
αναφέρεται και ένας ποταμός στο κεντρικό Ξηρόμερο. Μιά άλλη  εκδοχή πάντως είναι το 
όρος Νύσα του μύθου να είναι στην Αιθιοπία.

Ηγέννηση του θεού Διονύσου 


Ωστόσο, η Λιβύη, η Αίγυπτος, η Ινδία, η Αραβία, η Σκυθία, η Καρία, η Κιλικία, αλλά και η 
Βοιωτία, ο Παρνασσός, η Θεσσαλία, η Μακεδονία, η Θράκη, η Εύβοια και η Νάξος διεκδικούν
 αυτή την τιμή.
Ο Διόνυσος «κάλυψε» σε μεγάλο βαθμό τη λατρεία του Πανός και συνδέθηκε με διαδεδομένες
 τελετουργίες που αργότερα αφομοιώθηκαν απ’ τον Κάρνειο Απόλλωνα.

Στην απαρχή όλης αυτής της ιστορίας όμως, συναντάμε και πάλι τους Κουρήτες… Και έχει 
αξία ίσως να αναφερθεί ο πιθανός συσχετισμός (η σύγχυση πιο σωστά) των «ωμοφάγων» 
κατοίκων της περιοχής με το… «ωμοφάγιον», τη συνήθεια δηλαδή των μαινάδων να 
διαμελίζουν το πρώτο κατσίκι που συναντούν και να τρώνε ωμό το κρέας τους, στο πλαίσιο 
της έκστασης που προκαλούσαν οι αφιερωμένες στον Διόνυσο οργιαστικές τελετές. Οι 
μαινάδες πίστευαν ότι γίνονταν «ένθεες», τρώγοντας ωμό το κατσίκι και συχνά φορούσαν 
τη δορά του, ώστε να πετύχουν μεγαλύτερη ταύτιση με το Θεό.

Η ωμοφαγία αυτή παραπέμπει ασφαλώς στο διαμελισμό του Ζαγραίου Διονύσου.  Οι Κρήτες,
 απ’ την άλλη, είχαν εξαπλωθεί και θεωρείται βέβαιον ότι κάποιοι είχαν εγκατασταθεί στην 
περιοχή της Αιτωλίας και της Ακαρνανίας. Κατά έναν περίεργο τρόπο πάντως, υπήρχε 
νησίδα ονόματι Καλυδών ανοιχτά της Κρήτης. Εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι σε 
περιοχές της Κρήτης, όπως π.χ. η πόλη Λεβήνη, λατρεύονταν ιδιαίτερα ο Αχελώος. Επίσης
 ο Αλθοιμένης, γιος του Κείσου και εγγονός του Τημένου, είχε ιδρύσει αποικία στην Κρήτη.

Πέραν αυτών, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την σημαντική μαρτυρία, πληροφορία πιο 
σωστά, που ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας καταθέτει: «Οι από Κουρητίας της νυν Ακαρνανίας
 Κούρητες Κνωσόν έκτισαν». Είναι δυνατόν όμως οι Κουρήτες να ξεκίνησαν απ’ την Κρήτη,
 να μετοίκησαν στην Ηλεία, να εξαπλώθηκαν από ‘κει στην Αιτωλία και να επέστρεψαν μετά 
στην Κρήτη για να χτίσουν την Κνωσό; Σαφέστατα ναι! Οι πηγές άλλωστε αναφέρουν ότι οι 
Κύκλωπες έφυγαν κάποια στιγμή απ’ τη Θράκη και ήρθαν στην χώρα των Κουρητών 
(…ωκίσθησαν, οι πλείονες δε αυτών εν τη Κουρήτιδι…).

 Η περιοχή δηλαδή ονομάζονταν Κουρητίς και κατοικούταν από Κουρήτες απ’ τα απώτατα 
μυθικά χρόνια των Κυκλώπων… Πολύ αργότερα ήρθε ο Αιτωλός… Είναι πιθανό όσο και 
εύλογο συνεπώς, στους μέσους αιώνες ένα μέρος των Κουρητών της περιοχής να θέλησε 
να επιστρέψει στην πατρώα γη. Άλλωστε είχαν ήδη επιτελέσει την αποστολή τους. Και η
 αποστολή των Κουρητών δεν ήταν άλλη απ’ τον… εκπολιτισμό!

Κουρήτες ονομάζονταν και οι Ιδαίοι Δάκτυλοι (από την Ίδη, δηλαδή τον Ψηλορείτη και 
«Δάκτυλοι» επειδή ήταν επιδέξιοι στα δάχτυλα τεχνίτες) που ταυτίζονται με τους Κουρήτες
 προστάτες του νεογέννητου Διός. Αυτοί ήταν οι πρώτοι Κουρήτες.

 Οι γενάρχες. 

Κατά μιαν εκδοχή, αυτοί οι πρώτοι Κουρήτες ήταν… Ακαρνάνες. Η φράση «Κουρήτες δε οι 
Ακαρνάνες οι τον Δία θρέψαντες» αυτό μαρτυρά. Μεταγενέστεροι και σύγχρονοι σχολιαστές 
όμως εκτιμούν ότι υπάρχει χρονική σύγχυση στην παραπάνω φράση η οποία και αποδίδεται
 ασφαλώς στην μετέπειτα ταύτιση των Κουρητών με την Αιτωλία και μέρος της Ακαρνανίας,
 προφανώς και στην επιστροφή απογόνων Κουρητών της αυτής περιοχής στην Κρήτη.

Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι παρουσιάζονται ως εφευρέτες της σιδηρουργίας. Ήταν «χαλκουργοί» και οι
 απόγονοί τους Κουρήτες έδιναν το όνομα «Χαλκίς» σε πόλεις που ίδρυσαν. Κουρήτες της 
Ευβοϊκής Χαλκίδος, σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων και σχολιαστών τους, 
μετοίκησαν στην περιοχή της Καλυδώνος και Πλευρώνος, όπου και η αρχαία Χαλκίς (Χάλκεια)
.

Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ήταν και ικανότατοι μάγοι που θεμελίωσαν πολλές μυστηριακές τελετές. 
Μεγάλοι μύστες, όπως ο Ορφέας και ο Πυθαγόρας, έχουν συνδέσει το όνομά τους μ’ αυτές 
τις τελετές.
Και δεν είναι ίσως τυχαίο που οι προαναφερθέντες είχαν στενή σχέση και με τη μουσική, 
όπως ακριβώς και οι Ιδαίοι Δάκτυλοι που βρήκαν πολλούς μουσικούς ρυθμούς (το μέτρο 
«δάκτυλος» απ’ αυτούς ονομάστηκε έτσι). Η κοινή ονομασία «Κουρήτες» πέρασε προφανώς 
στους απογόνους των Ιδαίων Δακτύλων, αλλά και σε όσους, μεταγενέστερα, συμμετείχαν
 στη λατρευτική κοινότητα των νεαρών πολεμιστών που ως σημείο αναφοράς είχαν την 
«κουρητοτροφία» και τα όσα είχαν συμβεί στο Ιδαίο άντρο. Τέτοια κοινότητα έχει αποδειχθεί
 ότι λειτουργούσε αρχικά στην Κρήτη, αργότερα και σε άλλες περιοχές.


Οι «υποψήφιοι» Κουρήτες στη διαδικασία της μύησης αναπαριστούσαν το μύθο, με ένοπλο 
χορό, εικονική θανάτωση παιδιού που έπαιρναν απ’ τη μητέρα του (όπως τον Δία απ’ τη Ρέα 
οι Κουρήτες – Ιδαίοι Δάκτυλοι) και αναγέννησή του. Οι «Κουρήτες» αυτοί, οι μυημένοι, είχαν
 όλα τα στοιχεία των πρώτων Κουρητών. Ήταν μάντεις και «γόητες» (μάγοι), δεινοί πολεμιστές
, αλλά και «σοφοί» προστάτες της οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας και του πολιτισμού.

Οι Κουρήτες, όπως άλλωστε και οι Κορύβαντες και οι Τελχίνες είχαν τις δικές τους 
μυστηριακές τελετές και δεν είναι ίσως τυχαίο ο Φόρβας, βασιλιάς των Ακαρνάνων Κουρητών,
 γιος του Ποσειδώνα, συμμάχησε με τον ιδρυτή των Ελευσινίων Μυστηρίων, τον Εύμολπο, 
στον πόλεμο κατά των Αθηνών.

Ο Εύμολπος ήταν κι αυτός γιος του Ποσειδώνα. Η εκστρατεία εναντίον των Αθηνών, που 
υπερασπιστή είχαν τον Ερεχθέα, έγινε με την αιτιολογία ότι ο Ποσειδών είχε αποκτήσει την
 Αθήνα πριν απ’ τη θεά Αθηνά. Αν ο Εύμολπος και ο Φόρβας νικούσαν, ως σύμβολο των
 Αθηνών θα επικρατούσε η τρίαινα αντί της ελιάς. Αυτό βεβαίως δεν έγινε ποτέ.

Ο Εύμολπος και οι Ελευσίνιοι ηττήθηκαν, διατήρησαν όμως το δικαίωμα να εξακολουθούν να
 γιορτάζουν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Ο Φόρβας, που κατ’ άλλη εκδοχή δεν συμμετείχε στην 
εκστρατεία μαζί με τον Εύμολπο, αλλά κίνησε δικό του πόλεμο εναντίον του Ερεχθέως, 
σκοτώθηκε απ’ αυτόν. Σε ανάμνηση του γεγονότος ονομάστηκε το Φορβαντείο στην Αθήνα.
Οι  Κουρήτες  σε ανάγλυφο ,εν χορώ μετά θορύβου που δημιουργούν
με τις  ασπίδες προστατεύουν τον Δια βρέφος να μην ακουστεί ο ήχος
 του
κλάματος από τον Κρόνο 


Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι μετά την ενηλικίωση του Δία μετοίκησαν στην Ήλιδα. Ο Ιδαίος Ηρακλής, 
που παρίστατο στη γέννεση του Διός, είναι αυτός που ίδρυσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, 
τους οποίους και αναβίωσε αργότερα ο Αιτωλός Ίφιτος.

Ο γνωστός μας ήρωας Ηρακλής, είχε κι αυτός τελέσει αγώνες στην Ολυμπία. Οι σχέσεις και 
οι δεσμοί αίματος των κατοίκων της Ηλείας και αυτών της Αιτωλίας, αναπτύσσονται αλλού .
Ίσως έχει αξία να σημειώσουμε ότι στη Γιγαντομαχία, τον δεύτερο πόλεμο κατά των Ολυμπίων
, μετά τους Τιτάνες αναφέρονται ονόματα Γιγάντων που αποκεφαλίστηκαν απ’ τους Θεούς 
(εν προκειμένω τους κομμάτιασαν οι Μοίρες), όπως ο Άγριος και ο Θόας…

Η άμεση σχέση των ημίθεων Κουρητών με την Αιτωλία αποδεικνύεται και απ’ τον μύθο που
 θέλει τον ίδιο τον Αιτωλό να σκοτώνει τους Κουρήτες Λαόδοκο, Δώρο και Πολυποίτη και να 
καταλαμβάνει τη χώρα τους, την «Κουρητίδα χώρα», την οποία και ονόμασε Αιτωλία!

Οι τρεις αυτοί Κουρήτες ήταν γιοι του Απόλλωνος και της Φθίας. Ήταν εκείνοι που έδωσαν 
άσυλο στον (εξόριστο βασιλιά τη Ήλιδος) Αιτωλό όταν σκότωσε τον γιο του Ιάσονος ή του 
Φορωνέως Άπιν. Οι πηγές άλλωστε αναφέρουν: «Εξ αρχής άπασαν την χώραν Κουρήτας 
κατασχείν. Αφικομένου δ’ εξ Ήλιδος Αιτωλού του Ευδυμίωνος και τοις πολέμοις 
κρατούντος αυτών, τους μεν Κουρήτας εις την νυν καλουμένην Ακαρνανίαν 
υποχωρήσαι, τους δ’ Αιτωλώ συγκατελθόντας Επειούς τας αρχαιοτάτας κτίσαι των 
εν Αιτωλία πόλεων».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η περίπτωση ενός βοσκού ονόματι Κορήτας ή 
Κουρήτας, ο οποίος και ουσιαστικά ανακάλυψε το χάσμα, όπου έμελλε να αποτελέσει 
αργότερα τον μυστηριώδη ομφαλό του κόσμου, το περίφημο μαντείο των Δελφών.

 Η ιστορία του Κορήτα θυμίζει έντονα αυτή του βοσκού του Οινέα που παρακολουθώντας 
τη μεθυσμένη απ’ τα σταφύλια κατσίκα, ανακάλυψε την άμπελο. Ο Κορήτας ήταν εξίσου 
παρατηρητικός κι όταν ο ίδιος πήγε να δει τι συμβαίνει και γιατί τα ζώα του συμπεριφέρονται 
έτσι παράξενα, εντόπισε τη σχισμή στο έδαφος, έγειρε να κοιτάξει, αισθάνθηκε το ρεύμα 
που ξεπηδούσε απ’ τη γη και… άρχισε να προφητεύει. Πριν ο Απόλλων κυριαρχήσει στους
 Δελφούς, ο Διόνυσος είχε… κατοχυρώσει δικαιώματα στον Παρνασσό.

Αυτός ο Κορήτας πάντως ήταν ένας απλός βοσκός, πρόσωπο υπαρκτό κατά τον Πλούταρχο,
 που διετέλεσε αρχιερέας στους Δελφούς. Ο Κορήτας συνεπώς δεν συνδέεται με τους 
μυθικούς Κουρήτες. Το όνομά του όμως, ο τυχαίος τρόπος που ανακάλυψε κάτι τόσο 
σημαντικό, η αρχικά έντονη παρουσία του Διονύσου στην περιοχή και η αντικατάστασή του 
μετά απ’ τον Απόλλωνα, όπως ακριβώς συνέβη και στην Αιτ/νία (βλέπε Κάρνος), 
δημιουργούν εύλογους συνειρμούς.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι οι Νύμφες που κατά κύριο 
λόγο είναι κόρες ποταμών, όπως ο μεγάλος Ωκεανός (ο πατέρας του Αχελώου) ή ο ίδιος ο 
Αχελώος, αναφέρονται συχνά ως «Κούραι» και αντιστοιχούν στο θηλυκό των Κουρητών!

Στη Θεογονία του Ησιόδου το όνομα Κούραι παράγεται από το κουρίζω που σημαίνει: 
ανατρέφω (όπως οι Ώρες απ’ το ωρεύω που σημαίνει: φρουρώ). Νύμφες εξάλλου 
[Κούραι – Νύμφες] ανέθρεψαν τον Δία, που προστάτευαν οι Κουρήτες. Νύμφες και 
Κουρήτες ζούσαν σε δάση και βουνά, σε «σύνδενδρους και φαραγγώδεις τόπους». 
Στον Ηρόδοτο το «δάσος» αναφέρεται με τη λέξη «ίδη», που ασφαλώς παραπέμπει 
στην Ίδη και στους Ιδαίους Δακτύλους.

Το όνομα των Κουρητών πάντως διεσώθη μέσα από πολλούς άλλους θρύλους και 
παραδόσεις. Διατηρείται μάλιστα και ως … φυλετικός προσδιορισμός ή και ως τοπωνύμιο. 
Ενδεικτικά αναφέρουμε το σπήλαιο του Κουρήτα στον Αμβρακικό.


Ποιοι όμως τελικά ήταν αυτοί οι Κουρήτες; 

Ονομάστηκαν έτσι απ’ το βουνό Κούριον;

Μήπως πήραν το όνομα αυτό απ’ το μέγεθος της κόμης τους για να ξεχωρίζουν απ’ τους «άκουρους» γείτονές τους;

Μήπως εν τέλει το όνομα προέρχεται απ’ τους κούρους, τους έφηβους δηλαδή που 
πιθανότατα είχαν στρατολογηθεί στον πόλεμο κατά της Καλυδώνος;

Και πώς αυτοί οι έφηβοι πήραν την κοινή ονομασία των Κούρων, των γιων του 
Απόλλωνος που σκότωσε ο Αιτωλός;


 Οι ερμηνείες αυτές μπορεί να έχουν βάση ορθολογική, αγνοούν όμως όλες τις παραπάνω 
«συμπτώσεις» και κυρίως δεν λαμβάνουν υπόψιν την απευθείας σύνδεση των μυθικών,
 ημίθεων Κουρητών με την Αιτωλίδα γη, την Κουρητίδα Χώρα.
Ούτε βεβαίως και την πιθανότητα οι Κουρήτες που πολέμησαν την Καλυδώνα να ήταν μέλη 
της μυστηριακής κοινότητας των Κουρητών που αναμφίβολα, λόγω της απ’ ευθείας σύνδεσης
 των πρώτων Κουρητών με την περιοχή, θα είχε διαδοθεί στην Αιτωλία.

Η μυστηριώδης δόξα που περιβάλει τους μυθικούς Κουρήτες δεν αφήνει κανένα περιθώριο 
αυθεντικής ερμηνείας τους. Το μόνο βέβαιον είναι ότι στα πανάρχαια χρόνια έδρασε στην 
περιοχή μια ομάδα ανθρώπων, η δράση των οποίων ενέπνευσε μύθους και επηρέασε 
αναμφίβολα τη μοίρα του τόπου. Η επιστήμη έχει έργο εδώ. Αν καταφέρει να διώξει την 
ομίχλη που σκεπάζει τα μυθικά αυτά όντα, θα δοθούν απαντήσεις σε μια σειρά από καίρια
 ερωτήματα που διχάζουν σήμερα ιστορικούς και αρχαιολόγους.  http://agrinioreport.com/

Από το βιβλίο του Φώτη Μπερίκου: 
«Aιτωλία και Ακαρνανία: Εν αρχή ην ο Μύθος»


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΚΟΥΡΊΑ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 
ΠΗΓΗ = http://ellinondiktyo.blogspot.gr/2014/11/blog-post_58.html#more

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΥΨΗΛΑΝΤΗ. ΕΝΑΣ ΑΦΟΡΙΣΜΟΣ «ΕΝ ΟΧΕΤΟΙΣ ΔΑΚΡΥΩΝ» (ΜΕΡΟΣ Β’) Γράφει ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μακρίδης

Νουθεσίες, προειδοποιήσεις, απειλές, κατάρες και ύβρεις περιλαμβάνει ο αφορισμός του Υψηλάντη και του Μιχαήλ Βόδα – και μαζί μ’ αυτούς, των επαναστατών που τους ακολουθούσαν.

Ο αφορισμός των Επαναστατών της Μολδοβλαχίας
Από την στιγμή που συντάχθηκε, υπό τις συνθήκες που είδαμε στο πρώτο μέρος του αφιερώματός μας, διχάζει τους αναγνώστες του σε δύο παρατάξεις. Είναι κατ’ αρχήν εκείνοι που θεωρούν τον Πατριάρχη Γρηγόριο, «προδότη και αντεπαναστάτη». Στην αρχή ήσαν ελάχιστοι, αλλά στον αιώνα μας έγιναν πολλοί. Και είναι κι εκείνοι, κυρίως προσκείμενοι στους εκκλησιαστικούς κύκλους, που ήθελαν τον Πατριάρχη έναν αφανή ήρωα της Επανάστασης, έναν ιεράρχη που αφόριζε, την ώρα που ενδόμυχα ευχόταν, τον θρίαμβο

Οι Μεσοπλειστοκαινικές ρίζες της Τέχνης ;


Σχέδιο του Πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας - πρόσθια όψη.
Δρ Νίκος Α. Πουλιανός
(Δημοσιεύθηκε στις ανακοινώσεις του XVI Συμποσίου Προϊστορικής Τέχνης στη Valcamonica της Ιταλίας, 24-29 Σεπτ. 1998. Εκδ. Prof. E. Anati.)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
    Mία αρχέγονη, πιθανότατα ανθρωπόμορφη, αναπαράσταση βρέθηκε στο λιγνιτωρυχείο Καρδιάς Πτολεμαΐδας της ΔΕΗ, σε βάθος 10 -12 περίπου μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους.
       Αναπαριστά μία όρθια φιγούρα που αποτελείται από τρία περίπου ίσα μέρη, το κεφάλι, το σώμα και τα πόδια, συνολικού ύψους 233 χλστ. και μέγιστου πλάτους 151 χλστ. Αποτελείται από συμπαγή λευκό λεπτοφυή ασβεστιτικό ψαμμίτη, ο οποίος εμπεριέχει ενσωματωμένες μικρές ασβεστολιθικές πέτρες. Η περιοχή που αντιστοιχεί στα μάτια και τα ρουθούνια έχει πιθανότατα λαξευτεί και τέσσερις μικρές πέτρες έχουν παραμείνει μέσα στις κοιλότητές τους. Στην κάτω κοιλιακή χώρα απαντάται ένας φαλλός, ύψους 16 χλστ. και διαμέτρου 30 χλστ. Η επεξεργασία του γλυπτού συμπληρώνεται από μία (όμοια) τριπλή προσπάθεια διάτρησης του ψαμμιτικού πετρώματος. Η πρώτη βρίσκεται στην πλάτη και φτάνει τα 10 χλστ. βάθους. Η δεύτερη έγινε αμφίπλευρα στο λαιμό (βάθους 22 χλστ. από δεξιά και 31 χλστ. από αριστερά). Η τρίτη είναι επίσης αμφίπλευρη, αλλά διαπερνά όλη την περιοχή των ώμων, σχηματίζοντας μία κυλινδρική μικροσήραγγα μήκους 100 χλστ. Οι οπές τους παρουσιάζουν όλες την ίδια διάμετρο 10-12 χλστ.
Σύμφωνα με τις πάρα πάνω παρατηρήσεις εξάγεται το συμπέρασμα ότι ένας προϊστορικός άνθρωπος βρήκε το ψαμμιτικό πέτρωμα που παρουσίαζε ήδη μία σχηματοποιημένη μορφή και το επεξεργάστηκε πάρα πέρα. Το αντικείμενο ονομάστηκε “Το Πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας” και η στρωματογραφική του θέση δείχνει μία ηλικία 500-800.000 περίπου ετών
.
Σχέδιο του Πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας - πρόσθια όψη.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
       Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος από το 1968 προωθεί ένα πρόγραμμα ανασκαφικών και επιφανειακών ερευνών γύρω από την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό και τη διάσωση των παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων της λεκάνης Εορδαίας (Δ. Μακεδονία). Η παρούσα ανακοίνωση αναφέρεται στην ανακάλυψη μίας πέτρινης αναπαράστασης, πιθανότατα ανθρωπόμορφης, ύψους 232 χλστ. και βάρους 3 κιλών. Βρέθηκε το 1985-6 από τον τεχνικό της Δ.Ε.Η. κ. Κώστα Παπακωνσταντίνου, στο (ανενεργό) Νότιο λιγνιτωρυχείο της ΔΕΗ στην Καρδιά Πτολεμαΐδας , σε βάθος 10-12 περίπου μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους. Σύμφωνα με τον ίδιο, το αντικείμενο κέντρισε την περιέργειά του, σε σημείο να το περισυλλέξει και να το μεταφέρει σπίτι του, θεωρώντας όμως παράλληλα ότι είναι απλά μία παράξενη πέτρα. Στο τέλος του 1993 πληροφορήθηκε σχετικά με τη δράση του Παραρτήματος Πτολεμαΐδας της Α.Ε.Ε., το οποίο είχε επανενεργοποιηθεί με δική μου ευθύνη δύο χρόνια νωρίτερα και αποφάσισε να το προσκομίσει για εξέταση. Στο ίδιο παράρτημα διάφορα άλλα παλαιοντολογικά και παλαιολιθικά ευρήματα της Α.Ε.Ε. από την περιοχή έχουν διασωθεί με τη βοήθεια της Δημαρχίας και της Πολιτιστικής Επιτροπής της Ε.Ε. (Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. Poulianos A. N., 1977. Poulianos A. N. & Poulianos N. A., 1980, 1994 and Poulianos N. A. 1998a,b).
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
           Το περίγραμμα του αντικειμένου παρουσιάζει το σχήμα μίας όρθιας μορφής, η οποία διαχωρίζεται σε τρία περίπου ίσα μέρη. Το κεφάλι με τα μάτια, τη μύτη και το λαιμό, το σώμα και ακολουθεί η λιγότερο ευκρινής περιοχή των ποδιών.
            Το υλικό του αποτελείται από συμπαγή λευκό λεπτοφυή ασβεστιτικό ψαμμίτη με προσμίξεις χαλαζία και εμπεριέχει ενσωματωμένες μικρές ασβεστολιθικές πέτρες. Με τη σειρά του, όλο το πέτρωμα έχει επικαλυφθεί από λεπτότατη γκριζοκίτρινη άργιλο. Η μακροσκοπική εξέταση του αντικειμένου δείχνει ότι το ψαμμιτικό πέτρωμα, που παρουσίαζε ήδη μία σχηματοποιημένη μορφή, επεξεργάστηκε πάρα πέρα από έναν προϊστορικό άνθρωπο. Αυτό το συμπέρασμα στηρίζεται στις ακόλουθες παρατηρήσεις.
                Η πρώτη αφορά τη σύγκριση με άλλα πετρώματα παρόμοιας φύσεως, αλλά ακατέργαστα, που βρέθηκαν στην ίδια περιοχή, το ίδιο βάθος (10-12 μ.) και το ίδιο γεωλογικό στρώμα. Ένα από αυτά βρέθηκε πάλι από τον κ. Κ. Παπακωνσταντίνου στο ίδιο ανενεργό ορυχείο Καρδιάς (30 μ. από την αρχέγονη αναπαράσταση) και άλλα δύο από τον γράφοντα στο λιγνιτωρυχείο Αμυνταίου. Η εξωτερική τους επιφάνεια καλύπτεται από γκρίζα άμμο, ενώ το εσωτερικό αποτελείται από λευκοκίτρινη άργιλο (παρόμοια με αυτή της αναπαράστασης). Η γκρίζα επικάλυψη οφείλεται κυρίως στα περιβάλλοντα κατά την ανεύρεση στρώματα. Από τα πάρα πάνω συμπεραίνεται ότι το γκριζοκίτρινο χρώμα που καλύπτει το υπό εξέταση αντικείμενο οφείλεται στο γεγονός ότι η επιφανειακή του κρούστα έχει σχεδόν εξολοκλήρου απομακρυνθεί τεχνητά κατά την επεξεργασία του (ενώ δηλ. αρχικά ήταν καλυμμένο με γκρίζα άμμο).
           Ο βαθμός επεξεργασίας της αναπαράστασης ποικίλειορισμένες περιοχές είναι περισσότερο επεξεργασμένες από άλλεςΓια παράδειγμα, το στρογγύλεμα που παρουσιάζει το άνω μέρος που αντιστοιχεί στο κεφάλι (ύψος 93 χλστ., πλάτος 79 χλστ. και προσθιοπίσθιο μήκος 106 χλστ.) έχει σχηματιστεί κυρίως από τα φυσικά νερά τού πετρώματος. Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή που σχηματίζει το εμπρός μέρος του λαιμού (ύψους 23 χλστ., πλάτους 82 χλστ. και βάθους 7 χλστ.). Αντίθετα, και όπως δείχνουν οι παρατηρήσεις στο στερεομικροσκόπιο, η περιοχή των κοιλωμάτων που αντιστοιχεί σε ζεύγος οφθαλμών (το αριστερό παρουσιάζει μήκος 31 χλστ., ύψος 25 χλστ. και βάθος 16 χλστ., ενώ το δεξί παρουσιάζει μήκος 37 χλστ., ύψος 26 χλστ. και βάθος 20 χλστ.) έχουν υποστεί χαράξεις οι οποίες προέρχονται από απότομα κοψίματα πάνω στα νερά του ψαμμίτη. Το ίδιο παρατηρείται και στην περιοχή των ρουθουνιών (διαμέτρου 15 περίπου χλστ. και βάθους 2-3 χλστ.), τα οποία βρίσκονται τοποθετημένα πάνω σε μία ογκώδη προεξέχουσα "μουσούδα".
           Oρισμένες από τις προαναφερόμενες ενσωματωμένες στον ψαμμίτη μικρές πέτρες χρησίμευσαν κατά τη λάξευση του ανάγλυφου του προσώπουκυρίως όσον αφορά τις κοιλότητες των ματιών και των ρουθουνιών. Αυτές, εμπεριέχουν μικρές πέτρες που πρέπει να προεξείχαν αρχικά 1-2 χλστ. πριν από τη λάξευση, κρίνοντας από ορισμένες χαρακιές που υπάρχουν γύρω τους καιαπό το γεγονός ότι η απώτερη εξωτερική τους επιφάνεια για 1-2 χλστ. έχει σκούρο γκρίζο χρώμα (παρόμοιο με αυτό που έχουν οι άλλες προεξέχουσες αχρησιμοποίητες μικρές πέτρες). Μετά τη λάξευση, το προεξέχον μέρος αυξήθηκε κατά άλλα 1 έως 4 χλστ., σχηματίζοντας γύρω τους ένα μικρό "χαντάκι". Στην περίπτωση των ματιών μοιάζουν με επιπρόσθετα εμφυτευμένους βολβούς. Το δεξί μάτι εμπεριέχει μία μικρή πέτρα (22 x 10 χλστ.), ενώ το αριστερό δύο μικρότερες (διαμέτρου 12 περίπου χλστ. και σε απόσταση 3-4 χλστ.)Κάθε ρουθούνι εμπεριέχει από μία μικρή πέτρα διαμέτρου περίπου 11-13 χλστ.
    Από τις μεγάλες επιφάνειες του σώματος, η πιο επεξεργασμένη εμφανίζεται να είναι η κοιλιακή χώρα – όντας πιο άγριας υφής και λιγότερο λεία. Στο κάτω τμήμα της απαντάται ένας φαλλός, ύψους 16 χλστ. και διαμέτρου 30 χλστ. Η κατασκευή του πιθανόν να οφείλεται σε μία άλλη μικρή πέτρα που υπάρχει στη βάση του άνω μέρους του (εμποδίζοντας ίσως την πάρα πέρα λάξευση). Αντίθετατα σαν χιονάνθρωπου” (ημιτελή) στρογγυλοποιημένα πόδια (το καθένα διαμέτρου περίπου 55 χλστ. και ολικού ανοίγματος 151 χλστ.) και το πίσω μέρος του σώματος δείχνουν λιγότερο επεξεργασμέναΗ μέση είναι σχετικά λεπτή και δεν ξεπερνά το μήκος της κεφαλής (106 χλστ.).
    Επιπρόσθετα μπορεί να αναφερθεί η ύπαρξη ορισμένων επιπλέον χαράξεων. Αυτές είναι αβαθείς (1-2 χλστ.), αλλά επιμήκεις (10-40 χλστ.) και βρίσκονται: α) στο άκρο αριστερό τμήμα του λαιμού, β) στην έξω πλάγια επιφάνεια του αριστερού ποδιού, καθώς και γ) στο μέσον του κοιλώματος (50 περίπου χλστ.) που υπάρχει ανάμεσα στα πόδια.
   Το πιο εντυπωσιακό πάντως χαρακτηριστικό τού αντικειμένου και που επιβεβαιώνει ακόμη περισσότερο τις προηγούμενες παρατηρήσεις, είναι η τριπλή προσπάθεια διάτρησης του σώματος αυτού του αρχέγονου πρωτόγλυπτου. Η πρώτη έγινε στην "πλάτη", στο ύψος της μέσης και πάνω από το αριστερό πόδι, αλλά μόνο από τη μία πλευρά και για ένα βάθος 10 χλστ. Η δεύτερη έγινε αμφίπλευρα, σε αντιστοιχία με τον "σβέρκο", πίσω από τα μάτια, για ένα βάθος 22 χλστ. από δεξιά και 31 χλστ. από αριστερά. Η τρίτη προσπάθεια έγινε επίσης αμφίπλευρα στο ύψος των ασχημάτιστων "ώμων(εύρους 100 περίπου χλστ.), δημιουργώντας μία διαμπερή κυλινδρική μικροσήραγγα μήκους 93 χλστ. Όλες οι οπές (οι είσοδοι) έχουν σχεδόν την ίδια διάμετρο (10-12χλστ.), οι οποίες στη συνέχεια στενεύουν λίγο, σα χωνί, για 1-2 χλστ. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δημιουργήθηκαν από την ίδια αιτία. Πιθανόν με ένα "τρυπάνι", το οποίο πρέπει να ήταν φτιαγμένο από ένα μαλακό υλικό, αλλά αρκετά δυνατό για τη διάτρηση του ψαμμίτη. Πχ. ένα κλαδί ή ένα οστόπου χρησιμοποιήθηκε περιστροφικά ανάμεσα στις παλάμες. Αυτό το συμπέρασμα υποστηρίζεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ξυσίματα, εγκοπές ή ραγίσματα γύρω και μέσα στις οπές, που θα είχαν προκληθεί από ένα καλέμι ή σφυρί. Έτσι πρέπει να αποκλεισθεί η περίπτωση χρήσης κάποιας κρουστικής μεθόδου.
    Σχετικά με την αιτία των προσπαθειών διάτρησης του ψαμμίτη μπορούν να γίνουν ορισμένες υποθέσεις. Μία πιθανότητα είναι η διαμπερής μικροσήραγγα να διανοίχθηκε με σκοπό την με κάποιο τρόπο ανάρτηση (π.χ. σε ένα δένδρο, με λουριά από δέρμα, φυτά ή ρίζες), ίσως για τελετουργικούς σκοπούς. αυτής της πιο λευκής ακόμη τότε και μάλλον εντυπωσιακής πρωτόγλυπτης κατασκευής. Αυτή η μικροσήραγγα, είναι επίσης πιθανόν να κατασκευάστηκε για να χρησιμεύσει σαν υποδοχή κατάλληλα διαμορφωμένων κλαδιών ή οστών για την αναπαράσταση των χεριών που λείπουν. Όσον αφορά τις άλλες δύο προσπάθειες μπορούν να θεωρηθούν σαν αποτυχημένες και να εγκαταλείφθηκανεπειδή ο ψαμμίτης γύρω από την οπή του σβέρκου ήταν σχεδόν έτοιμος να σπάσει, ενώ αυτή της πλάτης βρίσκεται σε μία εντελώς παράκεντρη θέση σε σχέση με το κέντρο βάρους του αντικειμένου.
   Οι παραπάνω περιγραφές (η όρθια στάση, η ύπαρξη και η θέση του φαλλού) αφήνουν λιγότερα περιθώρια να θεωρηθεί το αρχέγονο πρωτόγλυπτο σαν μία ζωομορφική αναπαράστασηΈτσιμέσα στις πιθανές υποθέσεις πρέπει να συμπεριληφθεί και η προσπάθεια του προϊστορικού ανθρώπου για την απεικόνιση ή/και λατρεία του ίδιου του εαυτού του.
      Όπως διεθνώς συνηθίζεται, η ονομασία του προτείνεται να είναι: "Tο πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας".
ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΗΜΑΤΟΣ
    Η χρονολόγηση και η φύση του ευρήματος αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση για την επιστήμη και αναμένεται να οδηγήσει σε μακροχρόνιες σχετικές έρευνες και επιστημονικές συζητήσεις. Η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι η ακριβής θέση ανεύρεσης έχει απωλεσθεί, καθόσον ολόκληρο το Νότιο Ορυχείο Καρδιάς έχει ανασκαφεί σε μία έκταση δεκάδων στρεμμάτων και για βάθος πάνω από 30 μ. κατά την εξόρυξη του λιγνίτη. Τα τελευταία χρόνια η δυσκολία χρονολόγησης αυξήθηκε ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι ο κρατήρας που είχε σχηματιστεί από την εξόρυξη μπαζώθηκε εξ ολοκλήρου με φερτά υλικά και δενδροφυτεύθηκε από τη ΔΕΗ, στα πλαίσια των προγραμμάτων αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Με τα σημερινά δεδομένα μόνο οι έμμεσες στρωματογραφικές παρατηρήσεις, το ίδιο το εύρημα και η μαρτυρία του τεχνικού κ. Κ. Παπακωσταντίνου μπορούν να διαφωτίσουν τα σχετικά επιστημονικά προβλήματα.
    Η γενική στρωματογραφία της λεκάνης της Πτολεμαΐδας (Anastopoulos & Koukouzas,1972 and Vetoulis, 1956) παρουσιάζει την ακόλουθη διάταξη: Προς την επιφάνεια και για περίπου 20-100μ. εμφανίζεται μία ενότητα Πλειο-πλειστοκαινικών στρωμάτων άμμου και αργίλου που διακόπτονται από μάργες και κροκαλοπαγήΈπονται Πλειο-μειοκαινικά στρώματα λιγνίτη και άμμου που επικάθηνται σε Νεογενής και Τριασικούς σχηματισμούς.
   Το εύρημα βρέθηκε στη βάση (κατώτερο τμήμα) μίας μάργας, μέσα σε στρώμα άμμου του ανώτερου τμήματος της πρώτης ομάδας στρωμάτων, σε βάθος 10 μ. Η έμμεση ηλικία αυτού του στρώματος προέρχεται από τη συνδυασμένη μελέτη διαφόρων παλαιοντολογικών και παλαιολιθικών ευρημάτων, της ίδιας στρωματογραφικής ενότητας. Υπεράνω του αντικειμένου, σε διάφορα στρώματα βρέθηκαν απολιθώματα του Bos primigenius ηλικίας 100.000-200.000 ετών και ένας χειροπέλεκυς της αχελαίος περιόδου περίπου 300.000 ετών. Αδιάγνωστα τμήματα οστών ελεφάντων προερχόμενα από το ίδιο στρώμα με το πρωτόγλυπτο, χρονολογήθηκαν στις 900.000 300.000 χρόνια (Belluomini G., 1995). Μία έμμεση στήριξη αυτής της ηλικίας, προέρχεται από τη χρονολόγηση ενός σκελετού ελέφαντα 2.4-3.2 εκατ. ετών, που ανακαλύφθηκε (βλ. Poulianos A. &  Poulianos N., 1980) σε ένα στρώμα άμμου 10 περίπου μ. χαμηλότερα από την αναπαράσταση.
   Η αρχέγονη κατασκευή του ευρήματος, ιδίως σε σχέση με άλλα γνωστά προϊστορικά γλυπτά του παλαιού κόσμου, πιθανόν αντανακλά ένα προηγούμενο στάδιο εξέλιξης του σύγχρονου και του νεαντερτάλειου ανθρώπου. Αυτό πρέπει να αντιστοιχεί στο στάδιο των Αρχανθρώπων (sensu A. Poulianos, 1977 and  Poulianos N., 1993, 1995), επιβεβαιώνοντας την αρχική ηλικία των 500.000 - 800.000 ετών (βλ. Poulianos A &  Poulianos N., 1994) για την αρχέγονη αναπαράσταση της Πτολεμαΐδας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Anastopoulos C.I. & N. Koukouzas (1972) - Economic Geology on the Southern part of Ptolemais lignite basin (Macedonia-Greece). Geol. Geophys. 1b:1-189.
Belluomini G. (1995) - Amminoacid dating of elephant fossils from Aminteo lignite mine (in press).
Poulianos A. N. (1977) - Stratigraphy and age of the Petralonian Archanthropus. Anthropos, 4: 37-46. Athens.
Poulianos A. N. & N. A. Poulianos (1980) - Pliocene elephant hunters in Greece. Anthropos, 7: 108-121. Athens.
Poulianos N. A. (1984) - Ritrovamento di un elefante preistorico a Perdikkas, Nord Grecia. Tesi di laurea in Sc. Biol. Universita di Roma, “La Sapienza”, pp 110.
Poulianos N. A. (1986) - Lower Palaeolithic of Eastern Mediterranean and Balkans. Abstracts of the 11th Int. Congress of Prehist. and Arch. sc. England 1986.
Poulianos N. A. (1993) - The taxonomic problems of the “erectus” group in relation to its morphology and chronology. Abstracts of the PithecanthropusCentennial, Int. Sc. Cong. on "Human Evolution in its Ecological Context". Leiden 26 June - 1 July 1993.
Poulianos N. A. (1995) - La grotta e l'uomo di Petralona. Dottorato di ricerca. Ed. B. Chiarelli, Istituto di Antropologia di Firenze, pp. 127.
Poulianos A. N. & N. A. Poulianos (1994) - Announcement to the Greek Ministry of Culture on a probable archaic remonstrance, 21-6-1994.
Poulianos N. A. (1998) - Preliminary report on the “Protosculpture of Macedonia” (manuscript in Greek). National Library of Greece. DEPOSITED 3-6-1998.
Poulianos N. A. (1998) - Presentation of the “Protosculpture of Macedonia” to the Athens TV “ANT-1” evening news, 3-6-1998.
Vetoulis D. (1956) – On the Geology of Ptolemais basin. Annales Geologique des Pays Hellenique: 48-79.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ:


Από τα επίσημα έγγραφα που παρατίθενται κατωτέρω, μπορεί να φανεί η απίθανη εμπλοκή που παρουσιάστηκε στο θέμα του Πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας (όπως και στην περίπτωση του σπηλαίου Πετραλώνων κλπ). Το σημαντικότερο ερώτημα που αναφύεται είναι : Μέχρι ποιό βαθμό επιτρέπονται οι έρευνες για μας τους Έλληνες στη Χώρα μας ;


Αθήνα, 4 – 6 – 1998
ΠΡΟΣ: Το Υπουργείο Πολιτισμού, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας.
ΚΟΙΝ:- Γραφείο κ. Υπουργού ΥΠ.ΠΟ.
Σας προσκομίζω αντίγραφο του προκαταρκτικού κειμένου που κατατέθηκε εχθές στην Εθνική Βιβλιοθήκη (συνημ. φωτοτ. απόδειξης) για “το πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας”, το οποίο παρουσιάστηκε σε ρεπορτάζ των ειδήσεων στον Αντένα (8.30’, 3-6-1998) και όπου αναφερόταν οι ιδιότητές μου ως διδάκτορα Ανθρωπολογικών Επιστημών, Προέδρου της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος και επιστημονικού συνεργάτη του ΥΠ.ΠΟ.
Επιπλέον έφερα μαζί μου σήμερα το εύρημα στην Εφορεία, όπου δόθηκε η ευκαιρία στους συναδέλφους να το εξετάσουν. Ο κ. Ε. Καμπούρογλου με παρακάλεσε να το εξετάσει στο μικροσκόπιο και αποφάνθηκε σχετικά με τις διατρήσεις που παρατηρούνται στην αναπαράσταση ότι είναι πράγματι τεχνητές.
Ελπίζω ότι αυτή τη φορά θα μπορώ να έχω απρόσκοπτα τη συμπαράστασή σας, τόσο στην περαιτέρω μελέτη του ευρήματος, όσο και στην ανάληψη επισταμένων ερευνών του όλου χώρου της λεκάνης της Εορδαίας, σε μία συνεργασία μεταξύ ΥΠΠΟ, ΔΕΗ και Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος



Με τιμή,


Δρ.Νίκος   Πουλιανός


Έγγραφο 2α
Έγγραφο 2β
Έγγραφο 3
ΠΗΓΗ =  http://www.aee.gr/hellenic/7protosculpture/protosculpture.html

Ανοιχτή επιστολή αναφορικά με τον Τύμβο της Αμφίπολης Από την ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ - Μη κερδοσκοπικός επιστημονικός φορέας, ιδρυτής Δρ Άρης Ν. Πουλιανός



[η φωτογραφία είναι]ο τελευταίος φύλακας της Αμφιπόλεως]

Ανοιχτή επιστολή αναφορικά με τον Τύμβο της Αμφίπολης

  Αφού δεν είναι ανθρωπολόγος, αλλά αρχαιολόγος, ποίον συμβουλεύεται η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη για παλαιοανθρωπολογικά ζητήματα, όπως π.χ. σχετικά με το σκελετό από τον Τύμβο της Αμφίπολης; Σε ποίους έχει ανατεθεί και από πότε η μελέτη των οστών που βρέθηκαν εκεί;  Θα μπορούσε κανείς να πει ότι για το συγκεκριμένο προβληματισμό θα ήταν δυνατόν να τοποθετηθεί η ανασκαφέας κ. Κ. Περιστέρη. Υπό την ασφυκτική όμως εποπτεία (πολιτική, διοικητική και αρχαιολογική) της κ. Μενδώνη, ένα ανάλογο ερώτημα θα ήταν παραπάνω από άστοχο, ακριβώς επειδή αν η κ. Περιστέρη πει οτιδήποτε δεν αρέσει στην πολιτική ηγεσία, την επομένη θα βρεθεί εκτός σκηνικού. Αυτή ήταν και δυστυχώς παραμένει η ελληνική πραγματικότητα.
Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, ήδη από τις 19 Αυγούστου 2014 η  Ανθρωπολογική

Γνωρίζατε ότι το Σουσάμι είναι Ανώτερο από τα παυσίπονα


Αξιοσημείωτη νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο International Journalof Rheumatic Diseases επιβεβαιώνει ότι τα τρόφιμα δεν είναι μόνο φάρμακα, αλλά μερικές φορές ανώτερα και από αυτά.
Ερευνητές ιατροί που εργάζονται στο Πανεπιστήμιο Ιατρικών Επιστημών του Ταμπρίζ (Tabriz), στο Ιράν, ερεύνησαν τις επιπτώσεις κατανάλωσης σπόρων σουσαμιού και τα κλινικά σημεία και συμπτώματα σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος. 1
Η Οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο είναι μια μορφή εκφυλιστικής νόσου των αρθρώσεων.
H εκφυλιστική αρθρίτιδα εντοπίζεται στο γόνατο, και προκαλεί μια ποικιλία συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν πόνο, οίδημα, μη φυσιολογική ανάπτυξη των οστών (το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε οστεόφυτα), παραμόρφωση χόνδρου και απώλεια της κίνησης, και επηρεάζει περίπου το 12,1 % των ενηλίκων ηλικίας 60 και άνω, σύμφωνα με το CDC. 2Δείτε: Η σωστή διατροφή στην Οστεοαρθρίτιδα.